‘Je moet je vinger opsteken en zeggen: ik besta’
Hoe ben je correspondent in Turkije geworden?
“In 1983 deed ik in Ankara en Istanbul verslag van de eerste verkiezingen na het militaire bewind. Ik werkte toen op de buitenlandredactie van het ANP en het was niet gebruikelijk dat je eropuit gestuurd werd als bureauredacteur. Er waren toen veel Turken in Nederland, dus ik vond dat er iemand heen moest: ik. Toen ik daar eenmaal was, wilde ik blijven.
“Ik wilde altijd al buitenland correspondent worden. In 1999 kwamen bij het Algemeen Dagblad drie posten vrij waaronder in New York, toen heb ik de kans gegrepen. Ik heb daar zeven jaar gezeten en was de laatste vaste correspondent van het AD op die standplaats.
“Ik had het zo goed naar mijn zin in de VS dat ik daarna niet meer terug wilde naar een bureauredactie. Je moet ook eigenlijk niet teruggaan, naar waar je al bent geweest.”
Hoe bevalt het correspondentschap in Turkije?
“Vanaf dag één voel ik me hier als een vis in het water. Ik verdien wel veel minder als freelancer, maar je krijgt er wel veel vrijheid en avontuur voor terug. Ik hoef ook niet elke dag meer een stukje te tikken of een achtergrondverhaal of reportage te maken. Turkije is geen VS, waar elke redactie van buitenland en media, tot kunst tot sport bij wijze van spreken elke dag artikelen van je wil hebben.
“Dus ik heb niet iedere dag of week een verhaal dat ik kan pitchen bij de krant. Maar dat vind ik niet erg, een freelancer is een ondernemer. Dus je moet ervoor zorgen dat je klantenkring en afzetgebied zo groot mogelijk zijn. Daarom schrijf ik ook voor tijdschriften en buitenlandse media zoals het Doha Centre for Media Freedom.”
Vind je het belangrijk om voor buitenlandse media te schrijven?
“Ja, want ik wil mijn markt vergroten. Sinds 9/11 is de Nederlandse journalistiek steeds meer gaan navelstaren en is ze zich meer gaan richten op het binnenland. Voor buitenlandse media werken doe ik niet voor het geld. Het verdient niet veel meer, maar alle beetjes bij elkaar helpen.”
Welk verhaal wil je vertellen tijdens je correspondentschap?
“Een correspondent moet clichés van het land waar hij zit proberen bij te stellen. Ik ben niet zo naïef dat ik denk dat ik de meningen van Nederlandse lezers kan veranderen. Mensen hebben redelijk vastgeroeste ideeën over Amerika of Turkije. Maar ik wil dat beeld wel nuanceren.
“Onlangs vertelde een Nederlands stel me dat zij in de Nederlandse media lazen dat premier Erdogan fundamentalistisch is en terug wil naar de Ottomaanse tijd of van Turkije een tweede Iran wil maken. Dan zeg ik: ja, deze politicus is een religieuze moslim en laat zich ook inspireren door zijn geloof en het Ottomaanse verleden. Hij is conservatief wat betreft normen en waarden: gezin hoeksteen van de samenleving, tegen seks voor het huwelijk, tegen homohuwelijk, tegen abortus. Ik vergelijk hem meer met Europese christendemocraten als Angela Merkel, Balkenende of christelijke Republikeinen in de Verenigde Staten, zoals George Bush. Die laatste begon als president elke kabinetszitting met een gebed. Dat heb ik hier nog niet zien gebeuren. Over Bush werd niet alarmistisch op de tam tam geslagen dat hij van het seculiere Amerika een christelijke republiek wilde maken. Over Erdogan worden dat soort angstvizioenen wel gretig rondgestrooid.
“Erdogan wil dat de Turkse jeugd een religieuze opvoeding krijgt, wil dat de Turkse moslims geen alcohol meer drinken, heeft het hoofddoekjesverbod in het hoger onderwijs opgeheven, en probeert – via zijn burgemeesters – ook minder alcoholvergunningen te laten verstrekken. Sinds 2009 mag je ook niet meer in horecagelegenheden roken, ook ingegeven door de gedachte dat moslims hun lichaam gezond moeten houden. Maar in Nederland en de VS zijn ook rookverboden en restricties op het drinken van alcohol. Dat is niet typisch voor moslims. Erdogan probeert wel mensen te sturen naar een islamitische levenstijl. Maar dat hij van Turkije een tweede Iran wil maken? Daar geloof ik niets van.”
Je zit sinds 2006 in Turkije, hoe lang blijf je nog?
“Dit is mijn laatste kunstje, ik ben net zestig geworden. Waarom hierna weer naar een ander land gaan? Rond mijn 65e ga ik waarschijnlijk met pensioen, maar ik kan zolang doorgaan als ik wil, ik ben immers freelancer. Na Istanbul wil ik graag naar Gent, dat is mijn favoriete stad in België. Dan ben ik ook dichter bij de familie, ik heb een kleindochter van 9 en misschien komt er nog een aan, dan is het leuker voor mij en voor hen als ik dichterbij ben.”
Je hebt veel opdrachtgevers, wie de grootste?
“Het AD is op dit moment mijn grootste opdrachtgever, mede doordat de aanvoerder en de plaatsvervangend aanvoerder van Oranje, Sneijder en Kuyt, hier zijn komen voetballen. Verder schrijf ik veel over economie en politiek. Ik ben nu bezig met het uitwerken van een groot interview met Dirk Kuyt dat ik had in zijn favoriete visrestaurant hier (inmiddels gepubliceerd, red.). Daarnaast schreef ik over het slechte Nederlandse gras in het Galatasaray-stadion. Ik houd van voetbal dus dat is geen straf.”
Wat is jouw gouden tip voor de aanstaande correspondent?
“Zorg er allereerst voor dat je een netwerk opbouwt, zowel in Nederland als het land waar je heen gaat. Je moet zichtbaar worden. De maandelijkse NL-borrel Istanbul die ik zes jaar geleden heb opgezet is een goed voorbeeld van hoe je een netwerk kunt uitbreiden.
“Leer de taal en ga er zoveel mogelijk op uit. Hoe moeilijk dat soms ook is. Je hebt altijd een beter verhaal als je ook de sfeer kan beschrijven, je bent als correspondent de oren en ogen van de krant in een ander land. Je kent het land, de cultuur en de inwoners en je vervalt daardoor minder in clichés. Je kunt meer context bij het nieuws geven dan iemand op de redactie van een persbureau.
“Je moet daarom als correspondent creatief zijn in het bedenken van verhalen en achtergronden bij het nieuws. Toen ik nog als redacteur werkte op de redactie buitenland was ik al heel creatief in het bedenken van journalistieke smoesjes om vanachter mijn bureau vandaan te komen en het nieuws op te zoeken. Ik ben namelijk een straathond, geen bureautijger.
“Toen de Amerikanen begonnen met het bombarderen van Bagdad, zat ik in de VS. In Amerika heb je allerlei kleinere plaatsen die vernoemd zijn naar steden elders in de wereld, zoals Rotterdam, Amsterdam of Jeruzalem. Toen keek ik of er ook een Bagdad was: ik vond er drie in drie verschillende staten. En eentje was perfect voor het verhaal dat ik wilde maken. Dat lag in het noordwesten van Florida tussen twee rivieren, net als het echte Bagdad tussen de Eufraat en de Tigris ligt.
“Het plaatsje met amper 1500 inwoners lag vlakbij een militaire basis waar de bommenwerpers vandaan kwamen voor de ‘shock and awe’-bombardementen in de eerste dagen op Bagdad. Dus terwijl de persbureaus en mijn collega correspondenten in de VS berichtten over het bombarderen van Bagdad, ging ik naar Bagdad Florida. Toen ik daar aankwam, zag ik meteen bij aankomst een klein kerkje met een groot spandoek ‘Bagdad prays for Baghdad’. Dat is natuurlijk prachtig om je reportage aan op te hangen. Bleek toen ook nog eens dat meer dan de helft van de inwoners veteraan was, nou, die hebben ook allemaal een mening over de oorlog en Saddam Hoessein.”
Vind je social media belangrijk in je werk als correspondent?
“Ik kreeg onlangs een klus om een stuk te schrijven voor een catalogus van een internationale televisiebeurs in Istanbul. Het Amerikaanse bedrijf dat die beurs organiseert, vond mij via mijn website, dat was geen acquisitie van mijn kant. Social media en actief zijn op internet zijn heel belangrijk voor een freelancer. Je werkt in je eentje, dus moet je met enige regelmaat je vinger opsteken in de virtuele wereld en zeggen: ‘Ik besta.’”
Lees ook in de serie De (jonge) correspondent:
Aflevering 1: Fleur de Weerd in de Oekraïne
Aflevering 2: Wies Ubags in Colombia
Aflevering 3: Leonie van Nierop in Israël en de Palestijnse gebieden
Aflevering 4: Alex Hijmans in Brazilië
Aflevering 5: Pieter Van Maele in Suriname
Aflevering 6: Niels Kraaier in Australië
Aflevering 7: Harald Doornbos in het Midden-Oosten
Aflevering 8: Guus Valk in Washington
Aflevering 9: Geert Jan Hahn in Kiev
Aflevering 10: Stéphane Alonso in Warschau
Aflevering 11: Mark Schenkel in Oeganda
Aflevering 12: Olivier van Beemen in Parijs
Aflevering 13: Peter Scheffer in Buenos Aires
Aflevering 14: Dirk Wanrooij in Cairo
Aflevering 15: Titia Ketelaar in Londen
Aflevering 16: Eduard Padberg in Cairo
Aflevering 17: Fernande van Tets in Beiroet
Aflevering 18: Arne Doornebal in Oeganda
Aflevering 19: Henk Hirs in Boedapest
Aflevering 20: Jan Franke in Tel Aviv
Aflevering 21: Chantal Groothengel in Los Angeles
Aflevering 22: Michiel Philippart in Londen
Aflevering 23: Olaf Koens in Moskou
Aflevering 24: Thalia Verkade in Moskou
Aflevering 25: Miriam Mannak in Kaapstad
Aflevering 26: Eveline Bijlsma in Parijs
Aflevering 27: Jan Eikelboom
Aflevering 28: Windy Kester in Oslo
Aflevering 29: Dirk Vandenberghe in Parijs
Aflevering 30: Mitra Nazar in Belgrado
Aflevering 31: Arjan Meesterburrie in Cuenca
Aflevering 32: Fréderike Geerdink in Turkije
Aflevering 33: Jan-Albert Hootsen in Mexico
Aflevering 34: Elske Schouten in Indonesië
Aflevering 35: Reinout van Wagtendonk in Austin
