‘Voor goede verhalen is altijd ruimte’ maar de tijden zijn wel veranderd

Bio: Arne Doornebal (29) vertrok vijf jaar geleden naar Oeganda en werkte in die tijd onder andere voor RNW Wereldomroep, BNN, Trouw, ANP en BNR Nieuwsradio. Op Twitter: @ArneUganda

Waarom koos je voor het correspondentschap en waarom in Oeganda?

“Ik was al eens in Oeganda geweest, vlak na mijn studie journalistiek. Ik ging voor een klein project werken om de wereld te verbeteren, zonder al te veel resultaat overigens. Daarna ben ik een paar keer terug gekomen om bij mijn toenmalige Oegandese vriendin te verblijven. Op een symposium in 2007 hoorde ik Bram Vermeulen (destijds in Johannesburg voor NOS en NRC) via Skype de zaal toespreken. Volgens hem creëert een goede freelancer zijn eigen werk, en hij riep iedereen op om massaal naar Afrika te komen. 1+1 was toen al snel twee, en ik ging samenwonen met die dame en begon te freelancen. Deze maand is het trouwens exact 5 jaar geleden dat ik me in Oeganda vestigde, het is een soort jubileum maand dus.”

Welk verhaal wil je tijdens je correspondentschap vertellen?

“Alle verhalen. Je moet je breed oriënteren: of het nu gaat over rebellenleiders, onderdrukte homo’s, een marathonwinnaar of de kleine man die niet meer kan rondkomen vanwege 30 procent inflatie (op maandbasis!) je moet ze allemaal beschrijven. Er zijn natuurlijk verhalen die ik graag schrijf, over oude koningshuizen bijvoorbeeld, maar wanneer blijkt dat er veel meer vraag is naar verhalen over homo’s of Joseph Kony dan ben je ook wel gedwongen om aan dat soort hypes ook mee te doen.”

Waar moest je het meest aan wennen toen je in Kampala ging wonen?

“Sommige dingen wennen nooit. Oeganda lijkt op het eerste gezicht zo vriendelijk. Mensen lachen altijd, toeristen zeggen wel eens dat de mensen hier ‘allemaal zo gelukkig zijn.’ Helaas is de werkelijkheid iets anders, het is een keihard bestaan hier. Mensen zitten vol stress, haast iedereen is arm en wie wel geld heeft moet voor tig familieleden zorgen. Huiselijk geweld komt veel voor. De politie slaat er keihard op bij het minste of geringste. En wie een kip steelt moet dat wanneer hij door een menigte gepakt wordt meestal met een bloedige dood bekopen. In plaats van er aan wennen lijkt het wel alsof ik me er steeds meer van aan ga trekken.”

Wat is het moeilijkste aan werken in en vanuit Oeganda?

“Vooral ‘grote mannen’ houden zich zelden aan afspraken, wat veel wachten op interviews of evenementen betekent. Aan de andere kant is het in Afrika voor een blanke verslaggever relatief makkelijk om mensen die er toe doen te pakken te krijgen, je kan hier nog het kantoor van een groot bedrijf of ministerie binnen lopen en met een beetje geluk zit je niet veel later bij de CEO of de minister aan tafel.”

Op welke productie ben je tot nu het trotst?

“De Congo River Journey. Vorig jaar heb ik 29 dagen aan boord van een lekkend vrachtschip op de Congo rivier gezeten, een boottocht van 1730 kilometer tussen bijna 200 Congolezen. Ik sliep met opgevouwen benen achterin een landcruiser. Dit was uniek, omdat je zo dichterbij de Afrikaan komt dan ooit. Normaal interview je mensen en vertrek je ’s avonds weer naar je huis of hotel, maar hier bracht ik dag en nacht met hen door. Ik heb het idee dat ik eindelijk een beetje in de ziel van de Congolees kon kijken.”

Voor wie werk je allemaal? Doe je er ook niet-journalistiek werk naast?

“Ik werk onder andere voor RNW Wereldomroep, One World, BrookePattrick publications (Zuid-Afrika), ANP, BNR Nieuwsradio, KLM Club Africa. Incidenteel werk ik als lokale producer, in het verleden o.a. voor BNN, KRO Brandpunt en ‘De wereld rond in 80 dates’.(Net 5)

“In de categorie niet-journalistiek heb ik enkele keren verhalen –en eens een jaarverslag- geschreven voor NGO’s. Onlangs heb ik me zelfs drie weken in laten huren als reisleider, maar dat was echt te lang. Ik liep toen nogal wat nieuws mis.”

Hoeveel uur besteed je per dag aan je journalistieke werkzaamheden en wat is de verhouding bureau-/veldwerk?

“Ik denk dat ik per week ruim 40 uur met werk bezig ben, zij het dat het soms moeilijk in te delen is naar categorie. Ik ben bijvoorbeeld nu al vijf ochtenden bezig om mijn rijbewijs te verlengen, wat ik weer nodig heb voor mijn werk. Dat soort dingen kunnen een halve werkweek kosten in Oeganda, maar is dat nu echt werk of niet? Zelfde geldt voor werkvergunning, perskaart, visa en dergelijke. Over het algemeen ben ik veel in het veld want van een freelancer verwacht men eigenlijk reportages, daarom woont hij/zij immers ver weg.”

Op welke manier gebruik jij social media en waarom?

“Ik ben van Facebook af omdat ik simpelweg geen tijd heb om de hele tijd alles van iedereen te weten. Daarentegen geloof ik veel meer in Twitter. Toen ik laatst bij puur toeval als een van de eerste buitenlanders door het dorp reed waar net Ebola was uitgebroken in Oeganda en dat twitterde kreeg ik direct twee verzoeken van buitenlandse media voor een gesprekje. Twitter kan direct tot opdrachten leiden dus daar probeer ik het ook voor te gebruiken, als extra bijkomstigheid naast het informeren van mensen met interesse voor Oost-Afrika.”

Wat is jouw gouden tip voor journalisten die correspondent willen worden?

“Luister goed naar Bram Vermeulen. Maar zonder gekheid, hij had deels gelijk. Voor goede verhalen is altijd ruimte, maar de situatie is niet meer zo als vijf jaar terug. Ik heb zeker vijf opdrachtgevers over de kop zien gaan of ‘buitenland’ als zodanig eruit gooien. Ik zie meer freelancers komen maar er is minder werk. Ik zou dus heel erg goed kijken in welk land je je gaat vestigen voordat je gaat. Het moet A.) interessant genoeg zijn en B.) het is fijn als er niet al drie of vier Nederlandse correspondenten zitten, want dan ga je het heel erg moeilijk krijgen.”

Lees ook in de serie De (jonge) correspondent:

Aflevering 1: Fleur de Weerd in de Oekraïne
Aflevering 2: Wies Ubags in Colombia
Aflevering 3: Leonie van Nierop in Israël en de Palestijnse gebieden
Aflevering 4: Alex Hijmans in Brazilië
Aflevering 5: Pieter Van Maele in Suriname
Aflevering 6: Niels Kraaier in Australië
Aflevering 7: Harald Doornbos in het Midden-Oosten
Aflevering 8: Guus Valk in Washington
Aflevering 9: Geert Jan Hahn in Kiev
Aflevering 10: Stéphane Alonso in Warschau
Aflevering 11: Mark Schenkel in Oeganda
Aflevering 12: Olivier van Beemen in Parijs
Aflevering 13: Peter Scheffer in Buenos Aires
Aflevering 14: Dirk Wanrooij in Cairo
Aflevering 15: Titia Ketelaar in Londen
Aflevering 16: Eduard Padberg in Cairo
Aflevering 17: Fernande van Tets in Beiroet