In Kiev en ineens oorlogscorrespondent
Fleur de Weerd verslaat ter plekke de onrust in de Oekraïne ter. Tegenover De Buitenlandredactie praat de voormalig Oekraïne-correspondent voor Trouw over haar ervaringen in Kiev van de afgelopen weken.
Je was ter plekke in Kiev voor de historische demonstraties en het afzetten van president Janoekovitsj. Hoe heb je de afgelopen dagen ervaren?
Heftig. De ene dag kun je je artikelen nauwelijks kwijt en andere dag zit je er middenin en ben je ineens oorlogscorrespondent.
Was je voorbereid op een escalatie van de demonstraties?
Vorige week dinsdag liep ik ’s ochtends naar het parlement voor een vreedzame demonstratie en ineens stond ik in een portiek traangas uit mijn ogen te wrijven. Er werden politiegranaten en molotovcocktails gegooid en ik had niets bij me om me te beschermen: geen helm, geen vest. Ik stond daar maar te kijken naar hoe het escaleerde, en met mij duizenden anderen’.
Door de toenemende onrust kon je zeker meteen al je stukken kwijt.
’s Avonds werd ik door zeker twintig verschillende Nederlandse en Belgische radio- en televisieprogramma’s benaderd, veel correspondenten waren er niet vanwege Sotsji en ze wilden iemand live.
Fleur de Weerd in Nieuwsuur op 18 februari:
Was het echt zo gevaarlijk als we zagen op televisie en in de livestreams?
Maar hoewel de foto’s van die dinsdag heftig zijn, voelde het die dag niet als oorlog. Het waren rellen, gecentreerd in één of twee straten. De dagen erna veranderde dat. De politie probeerde de demonstranten van het plein te verwijderen en gebruikte daarbij geweld. Ook werden bussenvol titoesjki – betaalde bendes, meestal uit Oost-Oekraïne – de stad binnengereden om de boel extra onveilig te maken.
"Slava Ukraina" pic.twitter.com/Qs84pmKfxz
— Fleur de Weerd (@FleurdeWeerd) February 22, 2014
Op vrijdagochtend stond ik op Maidan liveverslag te doen op radio 6, toen ik ineens schoten hoorde. Geen politiegranaten of molotovcocktails, aan die geluiden was ik al wel gewend. Maar echt schoten. Het overviel me volledig: gebeurt dit echt? Toen de eerste lichamen voorbij kwamen drong het tot me door dat er met scherp geschoten werd. Ik ben nog een paar minuten gebleven en ben toen naar huis gegaan en ben gaan schrijven. ’s avonds wilde mijn huisgenote vluchten naar het buitenland, ook ik heb met mijn ouders overlegd of ik niet beter kon gaan. Maar ik ben blij dat ik gebleven ben, want de dag erna was de president gevlucht.
Tegenstrijdige berichten over terugtreden Janoekovitsj
— Fleur de Weerd (@FleurdeWeerd) February 22, 2014
Wat deed je om jezelf te beschermen tegen het geweld?
Meestal voelde ik me niet onveilig, maar ik ben zo veel mogelijk buiten de vuurlinie gebleven. Ik was af en toe op het plein om poolshoogte te nemen en mensen te interviewen. Toch was ook dit wel gevaarlijk. Buiten het centrum waren wel veel titoesjki: ik zag een jongen door een groep in elkaar geslagen worden toen ik onderweg was naar het ziekenhuis.
In het begin dacht dat ik me het best kon beschermen door een helm te dragen, maar al gauw zeiden mijn vrienden en Oekraïense collega’s dat dat niets uithaalde. Sluipschutters zouden er zo doorheen schieten. Bovendien zeiden ze dat het juist gevaarlijk was omdat je er met helm juist uitziet als een demonstrant.Verkleed je beter als Oekraïens meisje, zeiden ze. Op vrijdag kreeg ik van een vrouw op het plein een roze glittermuts, zodat ik veilig naar huis kon lopen. Heel bizar achteraf, maar op dat moment deed ik maar gewoon wat me verteld werd.
Er heerst een optimistische sfeer, mensen lachen, er zijn meisje met honden in panterpakjes pic.twitter.com/H8BlVKy8Hk
— Fleur de Weerd (@FleurdeWeerd) February 21, 2014
Had je een streepje voor op andere ingevlogen Nederlandse journalisten door je tijd als correspondent in Oekraïne?
Moeilijk te zeggen. Ik vroeg me al langer af of er ooit iets zou gebeuren met alle frustratie, de structurele onzekerheid van de Oekraïners. Maar dat ze zó in opstand zouden komen en dat de president zo ver zou gaan, had ik niet verwacht.
Wat is je meest indrukwekkende ervaring van de afgelopen tijd in Kiev?
Het was indrukwekkend om te zien wat het politiegeweld losmaakte bij de Kievenaren: ze werden zo verbeten om dit gevecht te winnen van Janoekovitsj – ‘Anders zijn al die mensen voor niets gestorven’. Maar nu de rust enigszins wedergekeerd is, voelt de ‘overwinning’ voor de Oekraïners eigenlijk vooral bitterzoet. Ze zijn van Janoekovitsj af, maar er moet nog maar blijken of er echt iets verandert in het systeem. Ik heb veel mensen gesproken die familieleden hebben verloren, of erbij stonden toen iemand naast hen door het hoofd werd geschoten. Ook de rouwceremonies kwamen binnen, allejezus, de open kisten die over de menigte gedragen werden en die muziek erbij, dat zal ik nooit vergeten.
Luister ook Fleurs optreden bij Wakker Nederland terug:
