Waarom Ahmed Shafiq de nieuwe president van Egypte wordt
De komende tijd schrijft journalist en fotografe Ester Meerman vanuit Egypte voor De Buitenlandredactie. Over de presidentsverkiezingen, haar belevenissen en werk in Caïro. Zij blogt al in het Engels op Stories from Cairo. Volg haar op Twitter: @estermeerman.
Ervaring maakt Shafiq grootste kanshebber
Shafiq werd door Mubarak aangesteld als premier in de laatste dagen van zijn regime en was jarenlang minister onder de ex-dictator. Hij wordt daarom gezien als ‘felool’, een overblijfsel van het oude regime. Toch werkt dit niet alleen in zijn nadeel: veel mensen beredeneren dat onder het oude regime het land in ieder geval veilig was en de economie er stukken beter voor stond dan na de revolutie het geval is.
Met zijn militaire achtergrond en politieke ervaring geven veel stemmers Shafiq meer kans om het land weer op orde te krijgen dan de onervaren Morsi. Shafiq speelt hier handig op in: een van zijn grootste beloften is dat zodra hij verkozen is de politie binnen 24 uur weer terug op straat te vinden is, een uitspraak die door iedere Egyptenaar waar ik de afgelopen weken mee gesproken heb wordt aangehaald.
Een andere grote troef van Shafiq uit zijn verleden: hij heeft de steun van de oude NDP-netwerken. Hoever deze netwerken tegenwoordig nog reiken is onduidelijk, maar feit is dat veel oud-NDP’ers nog op invloedrijke posities binnen de overheid zitten. En met ruim twaalf procent werkeloosheid is het verleidelijk een wit voetje te halen bij de baas en zijn politieke voorkeur te volgen. Ook veelgehoord: ‘Met mijn eindejaarsbonus in het vooruitzicht, volg ik het stemadvies van mijn baas’.
Daarnaast zullen Shafiq’s neoliberale economische plannen veel ondernemers aanspreken, en Egypte is een land van ondernemers. Bijna iedereen houdt er een eigen bedrijfje op na, is het niet als mobiele telefoon verkoper, dan wel als docent Arabisch of reisorganisator.
Shafiq joeg electoraal belangrijke vrouwen in het harnas
De meeste zwevende kiezers in Egypte zijn vrouwen. En juist die heeft Morsi afgelopen week aardig tegen zich in het harnas weten te jagen, door op een conferentie over vrouwenrechten glashard te ontkennen dat huiselijk geweld een probleem is in Egypte. Sterker nog, volgens Morsi komt het überhaupt niet voor. Ook liet hij weten dat een vrouw geen president kan zijn en dat het gezin altijd voorrang moet hebben op een carrière. ‘Als Shafiq president wordt gaan we dertig jaar terug in de tijd, maar als Morsi gekozen wordt gaan we 500 jaar terug in de tijd’, aldus een activiste voor vrouwenrechten.
Zo’n tien procent van de Egyptische bevolking is christen, en die gaan en masse naar de stembus voor Shafiq, uit angst dat onder leiding van de Moslimbroederschap het land in een Islamitische staat transformeert. Shafiq heeft belooft drie vice-premiers aan te stellen als hij verkozen wordt: een christen, een vrouw en een islamist.
Salafisten wantrouwen Morsi
De Salafistische Nour partij, tweede partij in het Egyptische parlement na de Moslimbroederschap, steunde na de diskwalificatie van hun kandidaat Hazem Abu Ismail de onafhankelijke kandidaat Abdel Monein Aboul Fotouh in de eerste stemronde, maar heeft nu haar leden geadviseerd op Morsi te stemmen. De vraag is hoevelen dit advies volgen, want het wantrouwen van de Salafisten ten opzichte van hun grootste politieke concurrent is groot.
De Moslimbroederschap is veel beloftes die gedaan zijn in de aanloop naar de parlementsverkiezingen nog niet nagekomen, en dat wringt. Daarbij is een veelgehoord argument dat de Moslimbroederschap uit zou zijn op alleenheerschappij, wat de vertrouwenskwestie er niet beter op maakt. De Egyptische Islamitische Jihad heeft verrassend genoeg haar steun uitgesproken voor Shafiq, een keuze voornamelijk gebaseerd op datzelfde wantrouwen.
Men lijdt aan Broederschap-moeheid
Wat in Morsi’s voordeel zou moeten werken is het vaak aangehaalde grassroots activisme van zijn partij. Maar in de lokale gemeenschappen lijkt men aan Broederschap-moeheid te lijden. In de eerste stemronde won niet Morsi maar Shafiq het overgrote deel van de stemmen in de Delta, van oudsher een bolwerk van de Moslimbroederschap. De partij heeft zich niet bepaald van zijn beste kant laten zien in het parlement, wat voor veel ontevredenheid zorgt onder hun aanhangers. Er wordt veel geruzied en boos uit debatten gelopen, maar voor echte oplossingen voor de enorme problemen in Egypte heeft de Moslimbroederschap tot dusverre niet gezorgd. Dat gaat stemmen kosten.
Wat Morsi ook niet helpt is dat hij voor zijn eigen partij tweede keus is. Hij was de excuus-Truus na de diskwalificatie van politiek zwaargewicht Khairat Al-Shater en wordt door velen gezien als een zwakke persoonlijkheid en een slechte vertegenwoordiger voor Egypte in het buitenland.
Veel liberalen en aanhangers van de revolutie boycotten de tweede gang naar de stembus, wat eveneens in het voordeel van Shafiq zal werken, want velen van hen hadden als ze wel zouden gaan stemmen op Morsi gestemd. Daarnaast zijn de liberalen die wel gaan stemmen verdeeld: sommige partijen adviseren hun aanhangers om op Shafiq te stemmen, anderen zien juist in Morsi de betere kandidaat. Al was het alleen maar om het oude regime uit het zadel te houden.
En dan heb ik het nog niet eens over vermeende stembusfraude. Egypte staat sinds afgelopen donderdag, na het ontbinden van het parlement door het Constitutionele Hof, weer volledig onder bestuur van de militaire overgangsraad. En welke kandidaat diens voorkeur heeft moge duidelijk zijn.
Lees ook deze artikelen van Ester Meerman:
