|

Egypte waarschuwt in ‘Postbus51-spotjes’ voor ‘spionnen’

De komende tijd schrijft journalist en fotografe Ester Meerman vanuit Egypte voor De Buitenlandredactie. Over de presidentsverkiezingen, haar belevenissen en werk in Caïro. Zij blogt al in het Engels op Stories from Cairo. Volg haar op Twitter: @estermeerman.

De Egyptische staatstelevisie is deze week aan een bijzondere campagne begonnen: via Postbus51-achtige spotjes worden Egyptenaren opgeroepen om vooral niet met buitenlanders te praten, want dat zouden wel eens spionnen kunnen zijn.

http://youtu.be/uX3wqwu6pLA

De reclames blijken het geesteskind te zijn van het onder Mubarak beruchte Ministerie van Informatie. Via Twitter legde het ministerie het idee achter de spotjes uit: ‘Begin geen vriendschap met iemand die de relatie met jou alleen maar wil baseren op het te weten komen van het reilen en zeilen van het land, want voor je het weet misbruikt diegene jou om erachter te komen wat er speelt in het land.’

En: ‘De reclames zijn het ABC van hoe spionnen informanten rekruteren.’ De reclames veroorzaakten een storm van kritiek en werden door velen bestempeld als ‘achterlijk’ en ‘xenofoob’. Het ministerie laat weten niet onder de indruk te zijn van het commentaar: ‘Deze reclames zijn bedoeld voor het simpele volk […] daarom vinden jullie, de elite, ze zo simplistisch.’

Hetze

Tijdens de 18 dagen durende opstand tegen Mubarak ontstond, mede dankzij ophitserij van de staatstelevisie, een ware hetze tegen journalisten, die allemaal spionnen zouden zijn. Om het bij de Nederlanders te houden: Harald Doornbos werd door mannen met kapmessen uit een taxi gesleurd en Trouw-correspondent Eduard Padberg werd nabij het Tahrir-plein in elkaar geslagen. NOS-cameraman Eric Feyten werd op het vliegveld al onderschept en op een vliegtuig terug naar huis gezet. De lijst van belaagde en in sommige gevallen gemolesteerde journalisten tijdens en net na de revolutie is schrikbarend lang.

Ik werd zelf begin februari 2011 samen met twee vrienden door een woedende mensenmassa onder de voet gelopen en naar een politiebureau vervoerd, omdat men dacht dat we Israëlische spionnen waren. Na wat handjes schudden met de bureauchef, gezwaai met onze paspoorten en een paar geintjes over Nederlands voetbal kwamen we met de schrik vrij en werden we onder militaire begeleiding naar huis gebracht. Met het vriendelijke doch dringende verzoek de komende tijd vooral binnen te blijven.

IJzeren balk

Een bevriende Nederlandse journalist werd tijdens de revolutie in zijn eigen huis in een buitenwijk van Cairo belaagd door buurtbewoners bewapend met stokken en zwaarden. Een ijzeren balk voor zijn voordeur was zijn redding. Nog steeds moet hij eens in de zoveel maanden bij de Egyptische geheime dienst langskomen ‘om even te praten’. Deze bijeenkomsten duren meestal een paar uur. ‘Ze hebben inmiddels een aardig dik dossier over me klaar liggen’, was zijn laconieke commentaar na zijn laatste bezoek.

Ook nu zijn er nog legio voorbeelden van buitenlanders die willekeurig van straat geplukt of belaagd worden omdat ze ervan verdacht worden een ‘spion’ te zijn. Een Italiaanse vriendin die in volkswijk Shoubra foto’s van een kerk nam werd zonder pardon meegenomen naar het dichtstbijzijnde politiebureau en daar enkele uren vastgehouden. Ze mocht pas gaan nadat haar ambassade de agenten had verzekerd dat ze toch echt geen ‘intelligence agent’ was en alle foto’s van haar camera waren verwijderd.

Aanzetten tot vernieling

De Australische journalist Austin Mackell werd vier maanden geleden gearresteerd in de Egyptische industriestad Mahalla op verdenking van ‘aanzetten tot vernieling van publieke en particuliere eigendommen’. Hij, zijn tolk en een toevallige meegereisde vriend, zouden kinderen geld beloofd hebben als ze stenen naar een politiebureau zouden gooien. “Het standaard ‘je bent een spion’-verhaal”, legt Mackell desgevraagd uit, “maar dat kunnen ze niet in de aanklacht zetten, dus hebben ze er maar ‘aanzetten tot vernieling’ van gemaakt.”

Mackell werd meer dan 56 uur gevangen gehouden en heeft momenteel een reisverbod. Hij mag Egypte niet verlaten, zijn paspoort is in beslag genomen. Mocht de aanklacht tegen hem stand houden in de rechtszaal, hangt hem zeven jaar gevangenisstraf boven het hoofd.

Gericht beschoten

Een Amerikaanse fotojournalist wordt tijdens gewelddadige protesten tegenwoordig gericht beschoten door het leger en de politie. Hij kreeg al een paar keer rubberen kogels naar zijn hoofd en tijdens rellen eind april werd hij op een afstand van nog geen twintig meter beschoten met traangas, met een opgezwollen been tot gevolg. Hij kon twee dagen niet lopen. “En dat was echt geen toevalstreffer, want er stonden legio demonstranten voor me in de frontlinies die ze gemakkelijker hadden kunnen raken”, vertelt hij.

Sindsdien wordt hij regelmatig door onbekenden gebeld met doodsbedreigingen. Hij heeft inmiddels zijn connecties binnen de Amerikaanse veiligheidsdiensten ingezet om ervoor te zorgen dat er in het geval van een calamiteit naar hem gezocht wordt. “Het soort ongein dat in die reclames geroepen wordt maakt mijn leven er hier niet makkelijker op”, zo laat hij weten.

De spotjes zijn inmiddels van de buis gehaald, omdat de directeur van de twee kanalen van de staatstelevisie waar ze op te zien waren de indruk had dat ‘verkeerd begrepen’ werden. Een hernieuwde versie wordt zeer binnenkort verwacht.

Vergelijkbare berichten