De woorden van correspondenten tellen
We zijn tijdelijke toeristen in onze standplaats, maar laten we ons niet gedragen als afstandelijke toeschouwers. Een opiniestuk waarom correspondenten woorden als ‘Megxit’ moeten vermijden.
We zijn tijdelijke toeristen in onze standplaats, maar laten we ons niet gedragen als afstandelijke toeschouwers. Een opiniestuk waarom correspondenten woorden als ‘Megxit’ moeten vermijden.
Als journalisten dragen we in de dialoog over institutioneel racisme een bijzondere verantwoordelijkheid.
Martin Bosma heeft een boek geschreven over de Afrikaners in Zuid-Afrika. Hij is tegen de apartheid, stelt hij aan het begin, om vervolgens alles en iedereen af te branden die bijdroeg aan de afschaffing van dat racistische systeem. Het centrale thema lijkt dan ook: ‘Ik ben geen racist, maar…’
In Zuid-Afrika ontstond eerder dit jaar grote ophef rond twee zogenaamde Blackface-schandalen: op verkleedfeestjes schminkten studenten hun hoofd en armen zwart en trokken zij stereotype ‘zwarte’ kleding aan. De sancties waren niet mild. Tja, probeer dan nog maar eens het Nederlandse Sinterklaasfeest uit te leggen.
Onbewust racisme kun je bij jezelf per nooit kunt herkennen. Je hebt daar iemand anders voor nodig. Die moet je erop te wijzen. In Zuid-Afrika is zo iemand altijd snel gevonden. Dat is confronterend, maar ook de reden waarom ik zo’n zwak heb voor dit land.
Blanke Zuid-Afrikanen kopen bij voorkeur een auto van een blanke verkoper. En zwarte Zuid-Afrikanen…ook. Waarom? Omdat vooroordelen, als zij maar vaak genoeg worden herhaald en bevestigd, gevoelsmatig vanzelf een soort waarheid worden. Dus ging ook ik, tot mijn eigen schaamte, doelgericht op zoek naar een auto een blanke verkoper.
Mijn Zuid-Afrikaanse vriendinnen trekken een vies gezicht bij de gedachte aan Zulu-mannen, Geert Wilders wil Den Haag zoveel mogelijk ontdoen van Marokkanen en het ANC zegt dat het zal regeren ’tot Jezus terugkomt’. Allemaal negatieve zaken waarmee historische parallellen te trekken zijn. Maar dat schijnt niet te mogen. Tot het te laat is waarschijnlijk.
Het Congres is met reces vanwege Thanksgiving, en het is dan ook vrij rustig wat Amerikaanse politiek betreft. Gelukkig is er altijd nog Twitter, waar de GOP zondag per ongeluk racisme voorbij verklaarde. Een hashtag was al snel geboren.
De Nederlandse discussie over Zwarte Piet doet het ook goed in Zuid-Afrika. Daar klinkt vooral onbegrip: hoe is het mogelijk dat jullie niet willen beseffen dat dit een diep racistisch feest is? Het argument dat dat ‘Zwarte Piet’ feitelijk nooit slaaf of knecht zou zijn geweest, blijkt niet relevant. Het racisme ligt veel dieper. Het gaat om de tegenstelling tussen zwart en wit, tussen rationeel en irrationeel.
Populist Julius Malema lanceerde afgelopen weekend in Zuid-Afrika zijn partij EFF. De kans dat hij de verkiezingen wint, is uitgesloten. Maar hoe groot zijn aanhang bij de verkiezingen volgend jaar zal zijn, is desalniettemin interessant – en gevaarlijk. Als hij ‘slechts’ 10 procent van de stemmen zou winnen, kan hij Zuid-Afrika al in een politieke patstelling brengen.