Vanuit Zuid-Afrika overdenkt Trouw-correspondent Niels Posthumus thema’s als corruptie, discriminatie en de erfenis van de apartheid. En vooral hoe daarmee wordt omgegaan in de journalistiek.
De archeologische vondst van Homo Naledi deed enig stof opwaaien in Zuid-Afrika de afgelopen weken. Niet zozeer vanuit christelijk oogpunt, maar vanuit dat van racisme. Maar Homo Naledi is feitelijk juist een prachtig symbool van de regenboognatie waarvoor Zuid-Afrika zegt te staan.
Correspondent Niels Posthumus houdt van Zuid-Afrika, maar merkt dat hij toch ook steeds vaker gefrustreerd raakt over het land. Vooral wat de apathie van de middenklasse betreft. Die groep wil maar niet echt in opstand komen tegen het wanbeleid van het ANC. Waardoor hun land op verschillende vlakken gevaarlijk afglijdt.
Correspondent Niels Posthumus was onlangs bij een presentatie van Edward Glaeser: vooraanstaand Amerikaans econoom van Harvard en een groot pleitbezorger van urbanisatie. Hij was het helemaal eens met zijn theorie, en schreef dat als journalist ook keurig in de krant. Maar de praktijk… dat is in Zuid-Afrika een ander verhaal.
Martin Bosma heeft een boek geschreven over de Afrikaners in Zuid-Afrika. Hij is tegen de apartheid, stelt hij aan het begin, om vervolgens alles en iedereen af te branden die bijdroeg aan de afschaffing van dat racistische systeem. Het centrale thema lijkt dan ook: ‘Ik ben geen racist, maar…’
De beroemde journalist Ryszard Kapuscinski nam het niet zo nauw met de feiten, blijkt uit zijn biografie die ik las toen ik onlangs in Zimbabwe was. Het ging hem erom de essentie van een verhaal te pakken en dat vervolgens zo mooi mogelijk op te schrijven. Verleidelijk misschien als journalist, maar je steekt er wel mee over van het gebied van de journalistiek naar dat van de literatuur.
Terwijl heel Zuid-Afrika (terecht) discussieert over de mogelijke verwijdering van oude koloniale standbeelden overal in het land, leken opvallend weinig Zuid-Afrikanen zich druk te maken over het bezoek van de Zimbabwaanse leider Robert Mugabe afgelopen week aan hun land.
Als correspondent in Zuid-Afrika ziet Niels Posthumus het als zijn belangrijkste taak het land waar hij woont zo evenwichtig mogelijk te beschrijven. Maar in een enkel geval ziet hij het ook als zijn taak Zuid-Afrika te verdedigen tegen ongefundeerde en schadelijke kritiek. “De karaktermoord van ‘expert’ Heinrich Matthee in de Volkskrant verdraaide de werkelijkheid zo sterk dat zij uiteindelijk nog maar nauwelijks iets van doen had met de realiteit.”
De vrijheid van meningsuiting staat op de tocht in Europa, hoorde ik de afgelopen dagen nogal wat mensen zeggen. Maar is dat wel zo? En wordt het niet eens tijd om de (diplomatieke) strijd aan te binden met landen waar die vrijheid werkelijk wordt ingeperkt? Of is dat een naïeve wens?
In Zuid-Afrika ontstond eerder dit jaar grote ophef rond twee zogenaamde Blackface-schandalen: op verkleedfeestjes schminkten studenten hun hoofd en armen zwart en trokken zij stereotype ‘zwarte’ kleding aan. De sancties waren niet mild. Tja, probeer dan nog maar eens het Nederlandse Sinterklaasfeest uit te leggen.
Het Zuid-Afrikaanse politieke enfant terrible Julius Malema krijgt enorm veel aandacht in de media. Meer dan hij op basis van zijn zeer beperkte invloed verdient. Bovendien is zijn aanwezigheid in de Zuid-Afrikaanse politiek waarschijnlijk helemaal zo slecht nog niet.
