Tough: de Olympische droom van een vrouwelijke bokser

Hellen Baleke uit Oeganda droomt ervan te boksen op de Olympische Spelen van 2016. Maar de weg is lang, zeker voor een vrouw. Chrisje Sterk en Meike Plant maakten over Hellen de documentaire Tough die op 26 maart draait op het Movies That Matter-festival in Den Haag. Voor DBR schreven de filmmakers een blog over de totstandkoming van Tough.

………Yeah hello? Who is this?
…………We are Meike and Chrisje from the Neth…
………What?
………We are Meike and Chrisje fro…
………Who?

Er zit een enorme vertraging op de lijn, maar we hebben ze eindelijk te pakken: Hellen en Diana. De zussen zitten in Oeganda, wij in Nederland. We bellen via Skype naar hun mobiel. Het kost ontzettend veel moeite om onszelf verstaanbaar te maken, maar na een kwartier hebben ze begrepen dat we een film over hen willen maken. Het gevolg: enthousiast gegil dat over de krakende verbinding in onze oren toetert. We spreken af dat we ze bellen als we in Kampala zijn.

Dat doen we. Aangekomen in de bruisende, stoffige stad maken we gelijk een afspraak. De twee jonge vrouwelijke boksers halen ons op bij het tankstation naast de sloppenwijk waar zij wonen. Omdat we hen eerst willen leren kennen en hun vertrouwen willen winnen, nemen we de eerste dag nog geen camera mee. Hellen en Diana laten enthousiast de hele wijk en de boksclub waar ze dagelijks trainen zien. ‘S avonds, geïntrigeerd maar verward door alles wat we gezien en gehoord hebben, beseffen we dat we direct een duidelijke focus moeten hebben. In eerste instantie zouden we een film maken over een ander onderwerp, maar eenmaal in Oeganda bleek dat toch onmogelijk te zijn. Over dit back-up plan hadden we eigenlijk nog helemaal niet zo goed nagedacht.

Elke avond brainstormen en discussiëren we tot in de late uurtjes. Toch verliezen we bijna om de dag wel één keer onze focus. Eén hoofdpersoon, dat zou ons houvast bieden. Het centrale karakter in onze film werd Hellen. Zij was de eerste vrouwelijk bokser bij Rhino boxing Club en blaakt van het zelfvertrouwen, wat ze over weet te brengen op de beginnende vrouwelijke boksers. Bovendien heeft ze een rauw maar visueel aantrekkelijk uiterlijk: ze is gespierd en mist twee voortanden die er tijdens een gevecht uit zijn geslagen. Hier staat tegenover dat ze thuis de moederlijke zorg heeft over haar zoontje en nog twintig neefjes en nichtjes. Dat zorgt voor een interessant contrast.

In drie weken leren we elkaar steeds beter kennen. Ze hebben ongeveer dezelfde leeftijd als wij, en nog belangrijker, dezelfde humor. Wederzijdse nieuwsgierigheid en respect zorgde voor een sterke band. We hebben veel gefilmd maar soms de camera bewust thuisgelaten, omdat de tijd die we met hen doorbrachten zonder de camera minstens zo belangrijk was als de momenten waarop we ze filmden. De vertrouwensband heeft ervoor gezorgd dat ze bereid waren om hun verhaal voor de camera te vertellen.

Hoewel Hellen enigszins Engels spreekt, laten we haar bewust in haar eigen taal vertellen. In het Luganda kan ze zichzelf een stuk beter uitdrukken dan in het Engels. De vertaling ter plekke doet Diana. Zij spreekt goed Engels en omdat zowel wij als Hellen een goede band met haar hebben, willen we er geen externe vertaler bijhalen. Hier hebben we lang over nagedacht, omdat het ook enigszins de objectiviteit van ons verhaal aan zou kunnen tasten. We willen het leven van Helen documenteren, beschouwend vanaf de zijlijn, maar we zijn er inmiddels zelf onderdeel van geworden. Diana’s betrokkenheid bij dit onderdeel van de productie vinden wij geoorloofd, omdat onze journalistieke insteek haast als participerend kan worden gezien. Wij geloven dat het ons verhaal uiteindelijk juist helpt, omdat de film hierdoor een sterkere emotionele lading krijgt.

Tijdens de drie weken in Oeganda werden we continu heen en weer geslingerd tussen de vriendschap die we met hen aan het opbouwen waren en onze professionele positie als documentairemakers. Door het gebrek aan een duidelijke focus vanaf de eerste dag stonden we bij terugkomst voor de helse taak om al onze uren materiaal terug te knippen tot één duidelijke verhaallijn met een stevige structuur. Ondanks het tijdrovende proces zijn we trots op het resultaat. We hebben nog regelmatig contact met Diana en Hellen en dat willen we ook volhouden. In de toekomst komt er wellicht nog een film over deze inspirerende vrouwen. We gaan dan wel met een betere voorbereiding op pad. Want ook al gaat alles altijd anders dan gepland, je hebt een raamwerk nodig als basis voor een verhaal. Een gouden tip.

Bekijk hieronder een extended trailer van Tough: