Gastcollege Sander van Hoorn: ‘Hét Midden-Oosten bestaat niet’

Van verslaggeving uit conflictgebieden naar een gastcollege in de Oude Sterrewacht van Universiteit Leiden. Een groter contrast is er misschien niet. NOS-correspondent Sander van Hoorn is voor een serie lezingen weer even in het land. Als journalistieke fellow voor LUCIS (Leiden University Centre for the Study of Islam & Society) geeft hij zijn visie over actuele thema’s uit het Midden-Oosten. Begin oktober was de eerste.

Vier jaar Midden-Oostencorrespondent
“Ik ben gewend om voor televisie in 1,5 minuut en voor de radio in drie minuten mijn verhaal te doen. Dus of ik vandaag twee uur vol kan praten?”, begint Sander van Hoorn zijn gastcollege. Dat die gedachte geheel onterecht is, blijkt al snel. Ruim twee uur spreekt hij met enthousiasme en vertelt hij boeiende anekdotes over het gebied waar hij nu vier jaar correspondent is.
[pullquote align=”right”]“Ik ben gewend om in 1,5 tot drie minuten mijn verhaal te doen. Dus of ik twee uur vol kan praten?”[/pullquote]

In 2011 verhuisde hij van Israël naar Libanon. Vanuit standplaats Beiroet verslaat hij voor de NOS het nieuws vanuit het Midden-Oosten. Een groot gebied, waar vooral de laatste jaren ontzettend veel is veranderd. Wat er nu allemaal in “zijn” landen gebeurd, had niemand verwacht. “In februari 2011 berichtte ik samen met Nicole le Fever over het aftreden van Mubarak, vanuit Caïro. Nu vertel ik over IS en over de Syrische vluchtelingen. Er gebeurt in één week al zo ontzettend veel in het Midden-Oosten.”

Tussen camerabeelden en de werkelijkheid
Het aftreden van Mubarak in Egypte leerde Sander een belangrijke les. “We maakten het moment niet mee op het Tharirplein, omdat onze cameraman daarvoor was gearresteerd, maar in een elektronicazaak.” Terwijl ze microfoontjes kochten, verscheen op alle televisies in de winkel het nieuws. “Het beeld wat de wereld overging, was de vreugde van de mensen op het Tharirplein. Maar wat wij zagen, daar op straat en in de winkel, was bezorgdheid. Mensen die om zich heen keken in plaats van feestvierden.”

“Daar waar je je camera op richt, is wat je ziet,” vertelt hij. Het beeld van de blijdschap van de mensen op het plein is het beeld wat wordt onthouden. Op de radio deed Sander verslag van de onzekerheid die hij om zich heen zag. “Als je er nu op terugkijkt, zie je dat de sfeer die leefde in die elektronicazaak meer waarheid is geworden dan de feeststemming.”
[pullquote align=”right”]“Daar waar je je camera op richt, is wat je ziet,”[/pullquote]

Van demonstratie tot oorlog
Voor reportages reisde Sander ook naar Syrië af. “Door in gebied te blijven wat in handen is van de Syrische regering, is het relatief makkelijk om een visum te krijgen. Maar ben je eenmaal aan de kant van de oppositie geweest, dan kom je er niet meer in.” Hij was er toen er voor het eerst tegen de regering werd gedemonstreerd en zag de strijd tijdens de bezoeken erna veranderen in een oorlog. “Als journalist ben je er maar een week. Na de derde mortierinslag kan je zeggen: ‘Dit wordt me te gevaarlijk, ik ga weg’. Voor de inwoners is die stap veel groter, maar er komt een moment dat je vertrekt.”

Sander van Hoorn geeft in oktober en begin november nog vier andere, openbare lezingen bij Universiteit Leiden.