Wereldwijde persvrijheid lijkt anno 2015 nog ver weg

Sinds de aanslag op weekblad Charlie Hebdo is de discussie rondom persvrijheid flink aangezwengeld. Zonder de recente gebeurtenissen te bagatelliseren is het goed aandacht te geven aan journalisten en activisten die dagelijks te maken hebben met weerstand, bedreigingen en fysiek geweld. Anno 2015 is het nog slecht gesteld met persvrijheid wereldwijd, zo bleek uit de jaarlijkse ranglijst van Reporters without Borders. Vooral de situatie in Irak en Syrië leidde tot veel slachtoffers, maar ook daarnaast kampen veel landen met problemen.

Uznews
Onafhankelijke media in Oezbekistan worden erg beperkt. Jarenlang was Uznews.net de enige website in Oezbekistan die de inwoners voorzag van betrouwbare informatie. Na veel strubbelingen is de website sinds december 2014 definitief opgeheven. Hoofdredactrice Galima Bukharbaeva is jaren terug verbannen uit haar land als gevolg van haar verslaggeving over regeringsopstanden in 2006, waar honderden demonstranten werden doorgeschoten. Door simpelweg te vertellen wat er gebeurde, ze was aanwezig toen soldaten het vuur openden, werd ze beschuldigd van steun aan terrorisme tegen de overheid.

Ook andere journalisten van de website hadden voortdurend te maken met een overheid de hen tegenwerkte. Eén reporter zit nog steeds vast. De échte aanleiding voor het sluiten van de website waren de verhalen over de Russen in Oekraïne. Vanaf dat moment merkte de redactie steeds meer bemoeienis vanuit de overheid, wat zich openbaarde in gehackte computers en onterechte beschuldigen.

Hoofdredactrice Bukharbaeva wordt wereldwijd geroemd. Ze heeft de International Press Freedom Award gewonnen en heeft veel gedaan voor de journalistiek in haar land. Nu is het doek gevallen en ze kan niet meer het werk doen wat ze wil.

Azerbeidzjan
Zonder mensenrechtenactivisten geen vrije media en dus ook het verhaal van Leyla Yunus is relevant. Samen met haar man Arif Yunus zit zij al vanaf juli vorig jaar vast. Amnesty International opende een petitie om haar vrij te krijgen, onder andere omdat haar gezondheid gevaar loopt. Yunus is een bekend strijder en zette zich ook specifiek in voor de vrijheid van meningsuiting. Haar arrestatie is onderdeel van een groter verhaal waarin de Azerbeidjaanse overheid journalisten en activisten deze vrijheid inperkt.

Zo moest de directeur van de Reporters’ Safety and Freedom Institute, een paar dagen later het land ontvluchten om arrestatie te voorkomen. Zijn bankrekeningen werden bevroren en zijn huis en het kantoor doorzocht. Zowel zijn familie als de werknemers van RSFI werden lastiggevallen en ondervraagt. Later bleek dat hij zich verborgen hield op de Zwitserse ambassade in Baku.

Over MeydanTV, één van de weinige vrije media in het land, wordt ondertussen gezegd dat ze “gewelddadig proberen de constitutionele orde ten val te brengen”. Indirect wordt hiermee ook de EU beschuldigt, omdat het televisiestation fondsen hieruit ontvangt. Samen met een aantal andere media uit buurlanden Armenië en Georgië probeert MeydanTV vrede in de regio te bevorderen.