Veilig freelancen: wat houdt dat in?

Nadat de gruwelijke beelden van de moord op Amerikaanse correspondenten James Fooley en Steven Sotloff de hele wereld over gingen, lijkt er meer aandacht te komen voor het gevaar dat oorlogscorrespondenten dagelijks lopen. Ze riskeren hun levens om de waarheid te achterhalen en worden daarbij minimaal gesteund door hun opdrachtgevers. In Londen bezocht ik The Frontline Club, waar door hoogstaande journalisten gediscussieerd werd over de veiligheid van freelancers aan het front.

The Frontline Club introduceerde zich in 2003 als de opvolger van Frontline Televison News, een onafhankelijk televisiekanaal opgericht door vier freelance cameramannen in de hitte van de Roemeense revolutie in 1989. Vijftien jaar lang produceerden Vaughan Smith, Peter Jouvenal, Rory Peck en Nicholas della Casa onvergetelijke beelden, waarbij ze zo ver gingen dat het twee van hen het leven kostte. De club (die trouwens ook als tijdelijke schuilplek voor Julian Assange diende) is opgezet ter herinnering van deze slachtoffers en staat in het teken van onafhankelijke kwaliteitsjournalistiek.

Onacceptabele onveiligheid
Met panelleden Vaughan Smith (oprichter), David Williams, Marcus Mabry, Ben de Pear en Emma Beals -stuk voor stuk oude rotten in het vak- werd op de avond van mijn bezoek een oplossing gezocht voor de onacceptabele onveiligheid waarin freelancers zich continu verkeren. Hoe kan het dat freelancers zo slecht betaald krijgen en vaak niet verzekerd worden door hun opdrachtgever, terwijl eigenlijk alle nieuwsorganisaties van ze afhankelijk zijn als het gaat om toegang tot ingewikkelde en gevaarlijke conflictgebieden?

[pullquote align=”right”]Hoe kan het dat freelancers zo slecht betaald krijgen en vaak niet verzekerd worden door hun opdrachtgever?[/pullquote]

Dat er steeds meer freelancers vermoord worden is waar, stelt Smith, maar dat is vooral te wijten aan het feit dat er steeds meer freelancers zijn. “Freelance correspondenten zijn onvervangbaar in buitenlands nieuws, omdat ze door diepte kennis van specifieke gebieden veel meer informatie kunnen verkrijgen dan een op opdracht uitgezonden journalist.” Daarnaast laat het huidige mediaklimaat maar een beperkt aantal vaste plaatsen toe, waardoor bijna iedere journalist in de dop ervoor kiest te freelancen.

Persoonlijk leren kennen
En dat is een probleem: want hoe meer freelancers er zijn, hoe meer verhalen er verkocht moeten worden. Maar aan wie? Kan een krant of nieuwszender een verhaal plaatsen zonder verantwoording af te nemen voor de desbetreffende schrijver? Ben de Pear, directeur buitenlands nieuws bij het Britse Channel 4, denkt van niet: “Tijdens de Arabische lente wilde opeens iedereen journalist zijn. Iedereen ging erop uit en probeerde verhalen te verkopen, maar we konden niet iedereen verzekeren. Tegenwoordig willen we onze freelancers persoonlijk leren kennen, zodat we precies weten met wie we te maken hebben. Alleen dan kunnen we ze verzekeren.”

[pullquote align=”right”]“Tijdens de Arabische lente wilde opeens iedereen journalist zijn”[/pullquote]

Het grootste obstakel is echter geld. Sommige correspondenten worden nauwelijks betaald voor hun werk en kunnen zich daardoor geen veilig hotel of vervoer veroorloven en nemen dus meer risico’s, met alle gevolgen van dien. Zo vertelt Emma Beals dat ze nog steeds wacht op haar geld voor een documentaire die ze begin september in Syrië opnam. “Of ik de kosten zo lang kon voorschieten, die kreeg ik later wel terug. Uiteindelijk zal mijn loon maar de helft van de gemaakte kosten bedragen.” Ook is het moeilijk te investeren in traumatraining en risicotaxatie (een training waarbij wordt geleerd hoe te handelen in allerlei gevaarlijke situaties), als je nauwelijks wat overhoud aan het einde van de maand. Terwijl het educatie is die oorlogscorrespondenten eigenlijk moeten volgen.

Zekerheid en steun
Verrassend is deze uitkomst niet, er zijn immers weinig sectoren die momenteel niet om geld verlegen zitten. Toch is er een verschil. Deze correspondenten zetten hun leven op het spel. En ook al doen ze dat vrijwillig, media over de hele wereld zijn sterk van ze afhankelijk om onpartijdig nieuws te kunnen verspreiden. “We lopen ernstig achter”, klaagt Marcus Mabry (New York Times), “te veel mensen hebben hun levens al geriskeerd. Maar, het aantal professionele organisaties voor freelance correspondenten (Overseas Press Club, Rory Peck Trust, Society of Professional Journalists) neemt toe, hopelijk gaat dat uiteindelijk voor meer zekerheid en steun zorgen.”