‘Zelfs als het mis gaat, moet je de humor blijven zien’

In Rusland was ze krap twee keer geweest. De taal sprak ze niet en een televisiereportage had ze nooit gemaakt. Maar ach, dacht Kysia Hekster, wat is het ergste dat me kan overkomen? Gewoon gaan, besloot ze, toen de positie van Rusland-correspondent bij de NOS vrijkwam. ‘Men begreep er helemaal niks van,’ vertelde Hekster. ‘Rusland, daar wilde niemand heen. Ze dachten dat ik ruzie had met de baas.’

‘Gewoon gaan’ was ook het motto van de zomerborrel van platform Vrouw en Media in het Amsterdamse Vondel CS, over vrouwelijke journalisten die de grens overtrokken. Naast Hekster schoven ook Judith Spiegel, de correspondent die vorig jaar in Jemen ontvoerd werd, en Iris Hannema, freelance reisjournaliste, aan. De drie konden het niet vaak genoeg benadrukken: als je de ambitie hebt correspondent te worden moet je het op een gegeven moment gewoon doen. Al voegde Judith Spiegel daar aan toe dat een bescheiden spaarrekening wel handig is, wanneer je voor jezelf begint in den vreemde.

Wachten op een oorlog
Zelf besloot Spiegel haar goedbetaalde baan als advocaat op te zeggen, de PDOJ te gaan doen en te vertrekken naar Jemen. Met opzet een beetje ‘een raar land’, want daar zaten amper andere journalisten. En haar spaarpotje kwam toen behoorlijk goed van pas, vertelde Spiegel. ‘Er gebeurde in het begin helemaal niets. Ik hing maar wat rond, te wachten op een oorlog. Niemand zat op verhalen uit Jemen te wachten.’ Tot de Arabische Lente uitbrak en Spiegel als enige Nederlandse journalist plotseling de hele markt kon bedienen. ‘Toen moest ik opeens opdrachten afslaan.’

‘Ik vond het hier gewoon saai,’ verklaarde Hannema haar beslissing om als negentienjarige te gaan reizen. En na in Israël beland te zijn besloot ze ‘gewoon niet meer naar huis te gaan’. Om geld te verdienen leek het haar wel zo handig de verhalen over haar reizen te verkopen. Naar eigen zeggen als echte ‘hoernalist.’ ‘Het maakte mij niet uit aan wie ik het verkocht. Ik reisde gewoon, het verhaal was secondair.’ Ideeën voor verhalen, die kreeg Hannema gaandeweg altijd wel. ‘Dan deed ik weer eens een dansje met homo’s in Beiroet en dacht: hé, dat is eigenlijk best leuk om over te schrijven.’

‘Het maakte mij niet uit aan wie ik het verkocht. Ik reisde gewoon, het verhaal was secondair.’

Geen camping
Onvermijdelijk ging het gesprek voor een belangrijk deel over de gevaren van een correspondentschap. Openhartig vertelde Spiegel over haar ontvoering, die uiteindelijk zes maanden zou duren. Op de terugweg van de wasserette werd ze samen met haar vriend met schone was en al in een bus geladen. Een bizarre ervaring, vertelde Spiegel, bovenal omdat ze nadrukkelijk als gast behandeld werden en na een uur al een uitgebreide lunch kregen aangeboden. ‘Het zwaarste was vooral dat je wist hoeveel zorgen iedereen thuis had, legde ze uit. ‘En dat je niet weet hoe lang het gaat duren.’

Ook de verveling noemde Spiegel verschrikkelijk, waarna ze met veel gevoel voor humor een beschrijving gaf van haar dagelijkse bezigheden – die uiteenliepen van yoga-oefeningen tot het urenlang nabespreken van het uurtje televisie dat ze kon kijken. Van te voren hadden Spiegel en haar vriend de gevaren in Jemen al wel eens besproken. Maar, zo legde ze uit: ‘Je gaat ook niet zomaar weg. Het is geen camping, die je zomaar even verruilt voor de volgende. We hadden een huis, een baan, een hond.’

Draag een trouwring, wees een kickbokser
Tijdens de revolutie in Kirgizië beleefde ook Kysia Hekster angstige momenten. Bijvoorbeeld toen er ’s nachts plotseling een aantal mannen in haar hotelkamer stond. Een training hoe om te gaan met gevaar had ze ooit wel gehad, maar veel had ze daar niet aan, aldus Hekster. ‘Het belangrijkste is om te leren luisteren naar je intuïtie. Je kunt je nooit helemaal voorbereiden, want je weet niet hoe je op het moment zelf zult reageren.’ Iris Hannema gaf als tip altijd een trouwring te dragen, om opdringerige mannen te misleiden. En op de vraag naar je beroep doet kickbokser het volgens haar ook altijd goed.

‘Gisteren was ik toevallig bij de Russische ambassade en ’s avonds deed mijn telefoon meteen weer raar.’

Tot op de dag van vandaag weet Hekster dat ze door de Russische autoriteiten in de gaten wordt gehouden ‘Gisteren was ik toevallig bij de Russische ambassade en ’s avonds deed mijn telefoon meteen weer raar.’ Gevaar, dat was er volgens Hekster echter vooral voor de personen die ze ter plekke ontmoette. Zichtbaar aangeslagen vertelde ze over de jongen die ze in Wit-Rusland interviewde, en die dezelfde middag nog werd opgepakt en voor tweeënhalf jaar achter de tralies verdween. ‘Daar voel je je enorm schuldig over. Maar hij wilde het risico nadrukkelijk zelf nemen.’

Blijf je verbazen
Hekster had best nog wat langer in Rusland wilde blijven, maar als vaste kracht met een gezin was ze er voor de NOS erg duur. En ook in haar huidige baan als koningshuisverslaggever kan ze nog veel verbazing en nieuwsgierigheid kwijt, vertelde ze. Het belang je te blijven verbazen onderstreepten ook Spiegel en Hannema, die beiden binnenkort weer naar het buitenland vertrekken.

Volgens Spiegel ligt het gevaar altijd op de loer dat je die verbazing verliest en alles gewoon gaat vinden. ‘Als je ergens twintig jaar zit lijkt mij dat moeilijk. Ik had in Jemen al dat de geweren en kamelen me niet meer opvielen’ Ze koos als nieuwe bestemming voor Koeweit, vooral omdat haar vriend daar een baan heeft gevonden. Maar ook omdat de golfregio economisch interessant is en het er ‘niet zo pief-paf-poef’ is. Verder ziet ze wel wat ze er tegen komt. ‘Het belangrijkste is dat je rekening moet houden met het onverwachte. En dat je de humor ervan blijft inzien. Zelfs als het mis gaat, dan kun je er in elk geval nog om blijven lachen.’