Van slachtoffer tot journalist

Het is een onopvallend gebouw in een onopvallende straat in de wijk Roma in Mexico-Stad. Op de gevel staat de naam nergens aangegeven, maar boven een tacodraaierij bereik je het redactiekantoor via een steile trap. Bij binnenkomst zoent Gloria Muñoz er naar goed Mexicaans gebruik direct op los. Om de paar zinnen klinkt haar schaterlach door de ruimte. Maar zodra ze begint te vertellen over het werk op de redactie waar we hebben afgesproken, is ze plotseling bloedserieus.

Onderdrukking en vooroordelen
Muñoz is hoofdredactrice van Desinformémonos, een links activistische weblog over sociaal onrecht en onderdrukking in Latijns-Amerika. “Uitgangspunt zijn voor ons de verhalen over onderdrukten,” legt ze uit. “Mensen die in de samenleving niet gehoord worden, willen wij een stem te geven.” Een paar jaar geleden startte Muñoz om die reden met een opmerkelijk initiatief. Met haar workshop ‘Aquiles Bazea’ leidt ze prostituees van de straten van Mexico-Stad op tot journalisten.

Over media-aandacht hebben de prostituees, met de frequente artikelen over geweld, uitbuiting en criminaliteit overigens niet te klagen. Maar volgens Muñoz is de houding van traditionele journalisten jegens prostituees zonder uitzondering discriminerend en sensatiebelust. “Ze worden als groot maatschappelijk probleem en als het kwaad van de straat afgeschilderd,” vertelt ze. Ze vervolgt fel: “Ook de linkse media doen daar aan mee! Die zien de vrouwen alleen als zielige slachtoffers, die gered moeten worden. Maar dat willen deze vrouwen helemaal niet. Ze willen serieus genomen worden.”

Sinds 2011 komen de vrouwen elke dinsdag vier uur lang samen voor een workshop journalistiek onder leiding van Muñoz. Intensieve sessies, waarbij alle aspecten van de journalistiek aan bod komen. Zowel hun eigen verhaal als dat van bevriende collega’s, verwerken de vrouwen vervolgens in artikelen, die uiteindelijk in een boek zullen verschijnen. Het zijn rauwe levensverhalen, niet zelden vol ellende en geweld. Maar volgens Muñoz zijn ze ook hoopvol en tonen ze hoe vrouwen ondanks pech en uitbuiting toch het heft in handen kunnen nemen. “Het eenzijdige, zielige beeld proberen we bij te stellen. En ook proberen de vrouwen hiermee anderen te behoeden voor slachtofferschap. Als je weet wat de gevaren zijn en hoe anderen daarmee omgingen, dan ben je beter voorbereid.”

Luisteren
Sommige vrouwen konden bij de start amper lezen en schrijven. Maar volgens Muñoz kan iedereen de basisbeginselen van  de journalistiek met een paar lessen eenvoudig onder de knie krijgen. “Het belangrijkste is: al deze vrouwen hebben het talent een verhaal te vertellen. En bovendien kunnen ze als de beste luisteren. Dat is wat je als prostituee misschien wel het beste leert. Goed luisteren naar de verhalen die je verteld worden, zonder direct te oordelen. Het is niet de seks die hen aanspreekt in dit beroep. Het is het luisteren.”

Dat was ook wat Muñoz het meest opviel aan hoe de vrouwen te werk gingen. “Dan zaten we in een kring en werd iemand in het midden geïnterviewd. Ze wisten precies de goede vragen te stellen. Gewone, traditionele journalisten doen dat volstrekt anders. Dat is volgens mij de meerwaarde van verslaggeving van onderop: je krijgt toegang tot heel andere verhalen.”