Hulp aan homofoob Oeganda al weer bijna hervat
Nederlandse politici riepen in februari om het hardst dat hulp aan Oeganda moest worden opgeschort. Zo wilden PvdA-ministers Timmermans (Buitenlandse zaken) en Ploumen (Ontwikkelingssamenwerking) aan hun achterban laten zien dat ze het Afrikaanse land bestraffen voor het aannemen van een wet die een levenslange gevangenisstraf voor homoseksuelen voorschrijft. Die statements waren vooral voor de binnenlandse politiek bedoeld, meent journalist Arne Doornebal, die zes jaar in Oeganda woonde.
Die arme Oegandese homo’s. In eigen land worden ze geslachtofferd door de president, die met een verregaande anti-homowet zijn tanende populariteit weer behoorlijk opvijzelde. En door Nederlandse politiek worden de Oegandese homo’s eveneens gebruikt om politieke punten te scoren die vooral voor de eigen achterband bedoeld zijn.
De uitspraken die PvdA-ministers Ploumen en Timmermans in februari deden over het ‘op schorten’ van hulp werden door diverse media gemeld onder de kop ‘Nederland staakt hulp aan Oeganda.’
‘Geen enkel donorland heeft de hulp aan ons gestaakt’
Niets is minder waar. Dat er nogal een verschil is tussen opschorten en staken is in de journalistieke haast even vergeten. Tijdens een bezoek aan Oeganda begin deze maand begreep ik dat Nederland alweer bezig is te kijken hoe de zeven miljoen euro die eigenlijk naar de Oegandese politie en justitie zou gaan dan wel uitgegeven kan worden. Bijvoorbeeld door het te besteden aan voedselzekerheid voor de Oegandezen. Of via ontwikkelingsorganisaties. Oeganda ziet dat niet als straf. “Geen enkel donorland heeft de hulp aan ons gestaakt. Het wordt alleen op een andere manier uitgegeven,” zei James Mugume, de hoogste ambtenaar op het Oegandese ministerie van Buitenlandse Zaken.
[pullquote align=”right”]Dat er een verschil is tussen opschorten en staken is in de journalistieke haast even vergeten[/pullquote]Niet alleen Nederland, ook andere landen krabbelen massaal terug na eerdere harde woorden over straf aan Oeganda vanwege deze wet. Amerika, waar president Obama persoonlijk verontwaardigd reageerde op de anti-homowet, kwam erachter dat het Oeganda hard nodig heeft bij de jacht op rebellenleider Joseph Kony. In plaats van hulp terugschroeven voerde het militaire steun juist op.
de bedenker van de Oegandese anti-homowet, David Bahati (geknield). Foto Arne Doornebal
Steeds meer vraagtekens
Er zijn redenen genoeg om kritisch te zijn over hulp aan Oeganda, maar homorechten horen daar niet bij. Het verbinden van hulpgeld aan rechten voor een groep mensen die in eigen land net zo wordt verafschuwd als pedoseksuelen bij ons werkt namelijk als een rode lap op een stier. Het zorgt ervoor dat men in Oeganda steeds meer vraagtekens zet bij de intenties van onze hulp. Of, zoals een Oegandese vriend het samenvatte: “Willen de Nederlanders nu echt hulp aan de allerarmsten staken omdat we er op seksueel gebied andere gedachten op na houden dan jullie?”
Dat Westerse druk op Oeganda ervoor gezorgd heeft dat het Oegandese volk als één man achter de president is gaan bleek toen ik jongeren ontmoette die massaal via Whatsapp filmfragmentjes aan elkaar doorsturen van hun president. Op de clip bezigt hij tegen CNN pan-Afrikaanse teksten. “Wij vertellen jullie toch ook niet hoe je je moet gedragen? Laat ons onze eigen normen en waarden behouden.”
http://youtu.be/RmSggYqp-6A
Mugume stelt het zo:
“Er was druk vanuit het Westen en vanuit Oeganda. Toen het Westen hard begon te pushen tegen de wet ondertekende de president hem juist. Hij koos de kant van zijn volk.”
Opstaan tegen het ‘arrogante’ Westen
Dat hadden we kunnen weten. Eind 2012 was de anti-homowet nog louter een wetsvoorstel en was het op sterven na dood. Totdat de Oegandese parlementsvoorzitter Rebecca Kadaga afreisde naar Canada en daar op ondiplomatieke wijze in de hoek gezet werd door een Canadese minister die zich homorechten nogal aantrekt. Kadaga voelde zich geschoffeerd, beet fel van zich af en werd bij thuiskomst als een heldin verwelkomd. Ze was nu de zwarte vrouw die op stond tegen het ‘arrogante westen.’ Kadaga sloeg met de vuist op tafel en beloofde er persoonlijk voor te gaan zorgen dat de anti-homowet er door kwam. Het resultaat is bekend.
[pullquote align=”right”]Kadaga voelde zich geschoffeerd, beet fel van zich af en werd bij thuiskomst als een heldin verwelkomd. Ze was nu de zwarte vrouw die op stond tegen het ‘arrogante westen.’[/pullquote]Twee maanden na de aanname van de wet is er nog geen enkele homo tot levenslang veroordeeld. Wel zijn er enige homo’s opgepakt en tijdelijk vastgezet. Tenminste veertig homoseksuelen –waaronder een Nederlander- naar het buiteland gevlucht, zeggen homo-organisaties.
Afrika heeft het recht het anders te doen
Het Westen heeft haar toon inmiddels aanzienlijk gematigd. Europa had plannen om homorechten hoog op de agenda te zetten tijdens de ‘EU-Afrika top’, begin deze maand in Brussel. Maar nadat Afrikaanse landen dreigden weg te blijven werd het onderwerp flink lager op de agenda geplaatst.
Dat is maar goed ook. Het Westen moet accepteren dat er zaken zijn die in Afrika anders gezien worden. Afrika heeft het recht om ander beleid te voeren dan wij, en dan heeft het Westen weer het recht om het daar niet mee eens te zijn. Hoog van de toren blazen en hulp stopzetten komt de dialoog over homorechten niet ten goede.
Oeganda-correspondent Arne Doornebal gaat vanavond om 20.00 uur in debat tijdens een speciaal panel in De Balie: ‘homohaat in Oeganda is een Westers exportproduct.’
