Het perspectief van mijn moeder: respectvolle Turken

Vorige week was mijn moeder, babyboomer uit de gereformeerde zuil, op bezoek in Istanbul. Dit blog onderzoekt waarom de karakteristieken in de bijzin het vermelden waard zijn. Voor nu volstaat de opmerking dat iedereen de wereld vanuit zijn of haar eigen perspectief beschouwt. Zo ook mijn moeder.

Verademing
Hoewel het verkeer in de metropool Istanbul aanmerkelijk drukker is dan thuis in Amsterdam, was mijn moeder er veel meer op haar plek. Ze kon de luide muziek en de grote mond van haar medereizigers uit Amsterdam missen als kiespijn. De voor ouderen opstaande en vriendelijk glimlachende passagiers in Istanbul ervoer ze als een verademing. Dat de buschauffeur z’n collega’s af en toe de huid volschold deed daar niets aan af.

Mijn moeder deed haar observaties als kind van de wederopbouw, waarin iedereen elkaar, mits van de juiste zuil, vriendelijk groette op straat en waarin normen en waarden nog hoog in het vaandel stonden. Hoe anders is de Nederlandse realiteit vandaag de dag, waarin de overheid met publiciteitscampagnes probeert onze kortje lontjes in bedwang te houden.

Utopische bubbel
Het zonnige weer en de vele ritjes in het openbaar vervoer in Istanbul resulteerden voor mijn moeder in een wel heel rooskleurig beeld van de Turkse samenleving. Ik voelde me dan ook geroepen het iets bij te stellen. Niet om Turkije zwart te maken, zoals trotse Turken me geregeld tegenwerpen, maar om de utopische bubbel door te prikken.

Het klopt dat men in de Turkse cultuur respect heeft voor ouderen en in de metro in Nederland zijn de mensen onmiskenbaar een stuk luidruchtiger dan in de ondergrondse van Istanbul. Maar mijn moeder zag ook een hoop niet. De vele grijpgrage handen die vrouwen in het openbaar vervoer in Turkije dagelijks ten deel vallen bijvoorbeeld. Als aanhanger van de tweede feministische golf zou ze die een stuk minder op prijs stellen.

Nuance
Mijn moeder mag met haar positieve beeld over Turkije misschien een Nederlandse uitzondering zijn. Omgekeerd bestaat er onder Turken vaak een wel heel positief beeld van Nederland. Een vriendin die een semester in Utrecht studeerde deed een vergelijkende studie over gevangenisomstandigheden in Turkije en Nederland. Ze veronderstelde dat die in Nederland, in tegenstelling tot Turkije, allemaal tip top in orde waren. Toen ik verhaalde over de behandeling van illegalen in Nederland zag zij haar utopische bubbel doorgeprikt.

Jammer genoeg kun je met al te veel nuance in de journalistiek weinig potten breken. Toch ligt daar een belangrijke taak voor buitenlandcorrespondenten. Ze kunnen, vanuit hun eigen perspectief, de (denk)wereld van de lezer, kijker of luisteraar verbreden. Bewustzijn van en openheid over dat perspectief zijn onontbeerlijk in goede buitenlandverslaggeving. Dat brengt ons bij de les van het bezoek van mijn moeder: alles is relatief en afhankelijk van iemands perspectief, maar utopia bestaat niet.