Commercialisering van een revolutie

Een festival. Zo is de sfeer tijdens veel anti-Morsi betogingen in Caïro de afgelopen weken wel omschreven. Dit komt niet in het minst door de aanwezigheid van talloze verkopers op het Tahrir-plein van thee, fruit, popcorn, laserlampen en vlaggen. Waar komen zij vandaan?

De late middagzon schijnt over het nog rustige Tahrir-plein. Heba, een gescheiden vrouw van 27, rangschikt de plastic bekertjes en thermoskannen van haar bescheiden kraampje: een wankele tafel in het midden van de met tenten bedekte verkeersrotonde.

Morsi is afgezet, maar om haar hals hangt nog een rood kaartje met ‘Irhal’, vertrek. Achter haar danst haar vijfjarige dochtertje naast een poster op de grond: “Obama supports terrorism”. Weliswaar woont ze in een volkswijk enkele kilometers verderop, het Tahrir-plein is nu haar thuis, vertelt ze, zolang zij er ongestoord kan slapen en verkopen.

Strijdtoneel
Voor het centrale podium staan enkele honderden demonstranten, maar de grote aantallen anti-Morsi betogers zullen pas begin van de avond komen nadat de werkdag erop zit, weet ze. De machtsstrijd is nu vooral elders in de stad, waar Morsi-aanhangers, omsingeld door het leger, betogingen houden.

Toch kan ook het Tahrir-plein deze dagen in een strijdtoneel veranderen. Afgelopen vrijdag naderde een mars van Morsi-aanhangers vanuit Giza, op de westoever van de Nijl. Het liep uit op een bloedige confrontatie met de anti-Morsi demonstranten aan de rand van het plein, waarbij het leger vooral toekeek.

Commercialisering
Toch voelen veel verkopers geen angst, noch deinzen zij terug voor de gevechten. Zelfs bij aanvallen met traangas is te midden van de gaswolken soms nog een grote stok vol suikerspinnen te bespeuren. Bij het presidentieel paleis stroomden naast de protestmarsen deze week ook rijen verkopers van gebrande noten binnen met hun karren.

Waar gedemonstreerd wordt, zijn verkopers. Dit is de commercialisering van de revolutie. Maar verkopers bepalen het straatbeeld op de meeste plekken in Caïro. Het aantal straatverkopers is met het vertrek van Mubarak in februari 2011 en het wegvallen van controle door de staat aanzienlijk toegenomen, met name in het centrum van Cairo rondom het Tahrir-plein.

In de drukke Talaat Harb straat, bekend om de kleding- en schoenenwinkels, kunnen de auto’s er haast niet meer door. Vrijwel de hele straat is bezet door kledingrekken en kleedjes met schoenen en slippers.

Vaak hebben de verkopers een vaste standplaats in de stad. Zoals fruit- en groenteverkopers, die afkomstig zijn van het platteland, maar in Caïro een kamer of appartement huren met andere verkopers. Op centrale markten in de stad komt hun koopwaar op vrachtwagens binnen. Vanuit hier kopen zij hun spullen op en rijden met een kar of bakfiets naar hun vaste plek.

Politieke analyses
Maar wanneer er demonstraties zijn, trekken tientallen verkopers vanuit alle delen van de stad naar de mensenmenigte, daar is het immers goed zaken doen. Sommigen komen al sinds de demonstraties in 2011 naar het Tahrir-plein en zijn bekend bij veel demonstranten. Een van de sapverkopers is beroemd om zijn indrukwekkende politieke analyses.

Pas wanneer de betogers huiswaarts keren, pakken ook de meeste verkopers hun spullen. Anderen slapen in tenten en beschouwen het plein als hun huis, net zolang tot het plein wordt ‘schoongeveegd’ en weer open gaat voor verkeer.

Abu Ali (24)

Samen met zijn vrienden uit de volkswijk Imbaba slaapt Abu Ali in een half ingezakte tent op het Tahrir-plein. Daar verkopen ze nu alweer ruim een week thee en sigaretten, een ‘basisbehoefte’ voor veel Egyptenaren. Al twee jaar lang komt Ali af en aan naar het Tahrir-plein om thee te verkopen, afhankelijk of er demonstraties zijn. Wanneer het plein weer leeg is, verkoopt hij in zijn eigen wijk.

Trots loopt hij rond over het plein, met op zijn hoofd een papieren pet in de kleuren van de Egyptische vlag, en groet her en der andere verkopers. “Wij zijn een grote familie”.

Weer terug bij zijn kraampje haalt hij een papier uit zijn tent: een portret van legergeneraal El Sissy. Hij voelt geen angst, zegt hij, want het leger is nu met het volk. Toch belt hij iedere dag met zijn familie, om te laten weten dat alles goed gaat.

Heba (27)

Heba slaapt in de tenten in de het midden van de rotonde op het plein. “Ik kom hier niet om geld te verdienen, maar voor de revolutie. Iedereen geeft elkaar eten en drinken. Demonstrant of verkoper: wij zijn allemaal broers en zussen van elkaar.”

Seksuele intimidatie op het plein? Dat is vooral een gerucht, denkt ze. De mannen om haar heen vallen haar bij. Er is wel seksuele intimidatie, maar het blijft bij onschuldige opmerkingen.

De anti-seksuele intimidatie groepen, bestaande uit vrijwilligers die vrouwen beschermen en redden, heeft ze wel gezien de afgelopen week. Maar de aanrandingen en verkrachtingen, dat zijn volgens haar leugens van de moslimbroeders om het plein in een verkeerd daglicht te zetten.

Het plein is de beste plek van Egypte, denkt Heba. Er is geen gevaar, noch seksuele intimidatie. Toch draagt ze onder haar jurk, op haar borst, een scherp mes. Ze haalt het tevoorschijn en zet het met een uitdagende lach op haar pols.

Ridda (18)

Met een swingend loopje maakt Ridda zijn ronde over het Tahrirplein, terwijl hij met een hand een dienblad boven zijn hoofd houdt met mierzoete, gefrituurde koekjes. Hij deelt een kamer met drie andere jongens van zijn leeftijd, nabij het treinstation Ramsis, niet ver van het Tahrir-plein. Daar koopt hij ook zijn koekjes op.

Iedere twee maanden gaat hij twee weken naar huis met het geld dat hij verdiend heeft. Zijn ouders zijn nog in El Minya, zijn geboortestad in het zuiden van Egypte. Ze stemden Morsi.

Maar Ridda is met de revolutionairen. En niet alleen omdat ze hem zijn brood bezorgen. “Waarom moet ik hier verkopen? Waarom slapen er behalve revolutionairen mensen op het plein omdat zij geen werk en geen geld hebben? Morsi heeft niets voor ons gedaan het afgelopen jaar, net als voor de rest van Egypte.”

Sayyid (47)

Normaal staat Sayyid uit de zuidelijke stad Asyut met zijn fruitkraam in de middenklasse wijk Dokki. Maar de afgelopen week was daar nauwelijks klandizie. Veel mensen demonstreerden op het Tahrir-plein en bij het presidentieel paleis. Anderen durfden nauwelijks de straat op. Dus vertrok hij met zijn kar naar Tahrir, waar het nu al een week iedere dag volstaat met betogers.

Een keer per jaar gaat hij naar huis, tijdens de feesten na de vastenmaand Ramadan. Stralend snijdt Sayyid teen shouki open, een cactusvrucht, en presenteert het gele, voedzame fruit vol pitjes aan zijn klanten. Natuurlijk is hij blij. Morsi is verleden tijd. En over iets meer dan een maand ziet hij zijn vrouw en kinderen weer.