Huis, thuis en de ‘places in-between’

Nog even en dan zit het er voor mij weer op. Op het moment van schrijven staat mijn backpack al op me te wachten, over een paar uur ben ik op weg terug naar Nederland. Naar huis, hoewel dat impliceert dat ik de afgelopen drie maanden niet ‘thuis’ was. Maar inmiddels zijn het appartement waar ik een kamer heb gehuurd, de moskee ernaast, de drukke straten en het chaotische verkeer in het centrum van Ramallah een tweede ‘thuis’ geworden.

Die backpack staat dan ook niet alleen symbool voor het teruggaan, maar ook voor het weggaan, het achterlaten en het afscheid nemen. Zo’n tweede thuis blijf je toch altijd een beetje missen, zo herinner ik me nog dat ik afgelopen najaar tijdens het werken aan mijn analyses regelmatig met een weemoedig gevoel uit het raam staarde, bijna met een gevoel van heimwee naar mijn eerste periode in Ramallah. Wie lang in het buitenland verblijft, voelt zowel daar als in Nederland een gemis van die andere plek. Met het vliegveld als de uliteme place in between: afscheid nemend van het ene thuis kijk je alweer uit naar het andere.

Vaste falafeltent
Hoe moet dat zijn voor een correspondent, die hier niet drie maanden maar drie (tot vijf) jaar zit? Je bouwen een vriendenkring op, zet vaak samen met collega’s de bloemetjes buiten en creëert je eigen routines in het hectische leven in een stad als Tel Aviv of Jeruzalem. Je bent hier voor je werk, maar keert terug met veel meer dan werkervaring. Na je tijd in het Heilige Land ga je misschien door naar een andere locatie in weer een nieuw land, waar dezelfde integratieproblemen zich (wellicht in een andere vorm) zullen voordoen. De vaste falafeltent wordt verruild voor een vaste bratwursten- of sushitent, de gezellige buren in het appartementencomplex voor een stel einzelgängers. Een nieuw netwerk opbouwen, vreemde talen leren, fixers zoeken en opnieuw die sprong in het diepe wagen.

Gewenning, maar toch ook daar al snel een plekje wat ‘thuis’ genoemd kan worden. Correspondenten als moderne nomaden. Vrienden kijken met afgunst naar jouw avontuurlijke leventje, hun rustig voortkabbelende huisje-boompje-beestje bestaan is niet voor jou weggelegd. Of sleep je partner en eventuele kinderen vrolijk mee? Achter elke buitenlandcorrespondent.

Veranderen
Maar misschien ga je wel weer terug naar Nederland, waar je achter een vast bureau op de redactie kruipt en al snel weer in de routine van vroeger schiet. Toch zal ook dan niet alles hetzelfde zijn. De periode in het buitenland verandert jou en je omgeving. Het leven in Nederland wordt niet op pauze gezet en gaat verder zonder jou – terwijl jouw herinneringen statisch zijn en niet mee veranderen.

Is het ‘thuis’ dat je achterlaat hetzelfde waar je naartoe terugkomt? Vrienden maken nieuwe vrienden, verliezen contact met elkaar omdat jij de bindende factor was. Maanden later kunnen ze nog lachen over ‘weet je nog toen Piet’ of ‘en toen zei Heleen’. En dan bedenk jij dat je op het moment van die anekdote falafel zat te eten in je favoriete tentje om de hoek, of een interview hield met een hoge pief in de Palestijnse of Israëlische politiek. Mooie tijden.

Nomadenbestaan
Maar laat ik niet te melancholisch worden. Het beroep van buitenlandcorrespondent lijkt dan misschien een nomadenbestaan, de meeste correspondenten zouden niets liever willen. Ze genieten van hun afwijkende leven, van de nieuwe cultuur die ze moeten doorgronden en van hun werk voor de Nederlandse media. Bikkelen is het soms, vooral voor de freelancers. Maar voor geen goud zouden ze willen ruilen met hun collega’s ‘op de redactie’.

En die drie jaar, dat weet je van tevoren. Daar leef je naartoe, en dan is het ook wel goed. Zo ervaar ik dat tenminste: in mijn laatste weken zoek ik al wat meer contact met vrienden en familie in Nederland, plan ik afspraken bij de fysiotherapeut en lunches met vriendinnen. En ja, de UB, daar zal ik veel uren slijten deze zomer. Schrijvend aan mijn scriptie, terugdenkend aan mijn tijd hier en aan de mensen die ik heb leren kennen.

Thuis, maar toch ook niet helemaal.

Lisanne Oldekamp woont in Ramallah, waar zij haar afstudeeronderzoek doet naar Nederlandse correspondenten, Palestijnse en Israëlische journalisten en internationale en lokale persbureaus. Voor De Buitenlandredactie houdt ze een blog bij over haar bevindingen en ervaringen. Op Twitter: @LisanneOldekamp