Regeren als een boer met kiespijn

De Amerikaanse gevangenis Guantanamo Bay sluiten. Het is een vurige wens van zo ongeveer elke mensenrechtenorganisatie en een flink aantal landen. President Barack Obama zei in de verkiezingscampagne in 2008 al dat hij de gevangenis wilde sluiten, en hij herhaalde het afgelopen week.

http://youtu.be/2wQGzMcc2TI

Het was een van de eerste dingen die Obama aankondigde nadat hij in 2009 was aangetreden: de sluiting van Guantanamo Bay zou binnen een jaar een feit zijn. Maar dat was buiten de Amerikaanse Senaat gerekend: die stemde met 90-6 tegen de sluiting van de gevangenis en tegen het vrijgeven van het geld dat nodig was om gevangenen over te plaatsen naar een cel op het vasteland. Het was een zeldzaam staaltje van samenwerking tussen Republikeinen en Democraten: niemand wilde aan zijn kiezers uitleggen waarom een mogelijke terrorist naar een gevangenis in zijn staat zou komen.

Maar zelfs als zijn hele partij dit keer achter hem stond zou Obama alsnog hulp van de Republikeinen nodig hebben. En in de nasleep van het debat over strenger antecedentenonderzoek voor wapenbezitters werd nog maar eens pijnlijk duidelijk wat een van de twee partijen in het land motiveert. De Republikeinse senator Pat Toomey, die samen met Democraat Joe Manchin het gesneuvelde wetsvoorstel schreef om het antecedentenonderzoek aan te scherpen, zei het volgende.

“There were some on my side who did not want to be seen helping the president do something he wanted to get done, just because the president wanted to do it.”

De uitspraak sluit perfect aan bij de opmerking die Mitch McConnell, de leider van de Republikeinen in de Senaat, zich in 2010 liet ontvallen in een speech bij de conservatieve Heritage Foundation: “Our number one political priority over the next two years should be to deny president Obama a second term.” Nu dat mislukt is lijkt het doel te zijn geworden om dan maar het politieke proces de komende 3,5 jaar te saboteren.

Wat kan je als president, of als partij, doen als je tegenstander glashelder heeft gemaakt niet met je samen te willen werken? Het maakt niet uit of je bereid bent compromissen te sluiten, het enige wat ze willen zien is jouw falen. Het is wat de academici Thomas Mann en Norman Orstein – de een werkt bij een linkse, de ander bij een rechtse denktank – in hun boek It’s Even Worse Than It Looks beschrijven: de Amerikaanse politiek is verlamd door de extreme mate waarin alles steeds meer om politiek, en steeds minder om beleid draait, het zogenoemde partisanship. En zoals Mann en Orstein ook beschrijven is het niet een geval van ‘waar er twee vechten hebben er twee schuld’.

Deze halsstarrige houding van ‘altijd overal tegen zijn’ heeft niet alleen gevolgen voor de sluiting van Guantanamo Bay, maar ook voor het nieuwe wapenwetsvoorstel, dat niet eens in stemming is gebracht. Of de hervorming van het immigratiebeleid, waar Obama een prioriteit van wil maken. Zijn tweede termijn is nog geen half jaar oud, maar nu lijkt het al twijfelachtig of de president de komende jaren iets substantieels zal kunnen bereiken. Veel zal afhangen van de tussentijdse Congresverkiezingen in 2014. En als die verkiezingen niet gunstig verlopen voor de Democraten, heeft Obama wellicht een back-upplan. Gevraagd op een persconferentie of hij nog wel genoeg ‘juice’ heeft om zijn doelen te verwezenlijken zei de president, grappend: “If you put it that way, maybe I should just pack up and go home. Golly.” Hij lachte, als een boer met kiespijn.