De strijd om Gezi Park

Al lang voordat het Tahrirplein in Caïro zijn politieke betekenis kreeg, had Istanbul zijn Taksimplein. Tijdens de 1 meiviering in 1977 schoten sluipschutters tientallen demonstranten dood. Sindsdien is het een plek met grote symbolische betekenis voor de Turkse oppositie. De 1 meiviering op het plein, hoewel sinds enkele jaren weer toegestaan, vond dit jaar geen doorgang. Het plein ondergaat momenteel een drastische herinrichting.

Enkele tientallen meters achter plaats delict van destijds stept Can er vandaag met zijn zusje Zeynep lustig op los, terwijl moeder Fatma vanaf een bankje in het aangrenzende Gezi Park tevreden toekijkt. Als ik haar vraag waar haar kinderen moeten steppen als dit park plaats moet maken voor een winkelcentrum in de herinrichting van het plein, reageert ze schouderophalend: “Dan vinden we toch een ander park? Daar kunnen we toch niks aan veranderen.”

Occupy-taferelen in Gezi Park
De snelgroeiende massa aan de andere kant van het park denkt daar heel anders over. Nadat de eerste bomen eerder deze week tegen de grond gingen, heeft een groep burgers zich verzameld om tegen het verdwijnen van hun park én het steeds wilder om zich heen grijpende Islamitisch neoliberalisme van de regerende AKP te protesteren. Ze herplanten bomen en zetten een tentenkamp op om de sloop van het park tegen te houden.

Dinsdag waren het er tientallen, woensdag honderden en donderdag duizenden. De demonstranten zijn veelal, maar niet overwegend, jong en links. Zo houdt een oude baas zijn geliefde racefiets in de lucht en staat er even verderop een ouder echtpaar stickers uit te delen: “Taksim is van ons allemaal” staat erop.

Festivalsfeer op Taksim
Er wordt gedanst, gedronken en gezongen. De sfeer is uitgelaten, als op een festival. De menigte begroet iedere nieuwe groep die bij het protest aansluit met groot gejuich. De politie kijkt vanuit een vesting over de schouders van de spelende kinderen toe. In de loop van de week onderdrukte het de demonstranten steeds heviger. Eerst ging de foto van Ceyda Sungur de wereld over en daarna verraste politie de kampeerders in het ochtendgloren met traangas.

“Ze spoten het gewoon onze tenten binnen. Dat is levensgevaarlijk,” vertelt Cengiz me. Hoewel hij om negen uur op z’n werk moet verschijnen, brengt hij de nacht in een tentje door. “Dit laatste stukje groen mogen we niet zomaar weggeven. Er is ons niks gevraagd, dus voor ons bouwen ze dat winkelcentrum in ieder geval niet. Dat doen ze alleen maar voor hun eigen portemonnee.”

Beelden actie politie:
http://youtu.be/4wmoMwv-AwA

Hermetisch afgesloten
Een van de architecten de herinrichting van het plein erkende onlangs dat de bevolking onvoldoende geïnformeerd is. Het plan, dat voorziet in de bouw van een gigantische moskee en herbouw van Ottomaanse barakken, ging direct van de tekentafel door naar de uitvoerders. Ceyda Sungur zegt in de krant Radikal niet verbaasd te zijn dat ze de volle laag kreeg: “Iedere burger die in het Turkije van vandaag de dag zijn democratische recht wil uitoefenen krijgt hiermee te maken. Juist daarom moeten we allemaal voor onze stad gaan staan.”

Op sociale media schoten de steunpagina’s en hashtags als paddenstoelen uit de grond. Tevergeefs. Naast traangas gebruikte de politie vanochtend ook een waterkanon om de kampeerders te verdrijven. Het park werd hermetisch afgesloten. In de omgeving sneuvelden enkele ruiten van het grootkapitaal. Ayşe, die ik in de ochtend met een bebloede tulband op het plein tref, is woest: “Deze repressie maakt de mensen alleen maar bozer. Vanavond komen we zeker terug!”

Het protest heeft een sterk anti-regeringskarakter. Anti-kapitalistische leuzen en de roep om het ontslag van de regering worden gelardeerd met het spandoeken die premier Erdoğan portretteren als een moderne sultan. De AKP gaat ondertussen verder met waar het mee bezig is: met een autoritaire regeerstijl steeds meer macht naar zich toetrekken, met een flinke dosis populisme wraak nemen op de Kemalistische elite en met het steeds verder liberaliseren van de economie. De komende dagen zullen uitwijzen of ook de horde van het Gezi Park in Taksim genomen is.