|

De tragiek van de mijnhostels

Stapelbedden in een kamer van een mijnhostel nabij Johannesburg. Foto © Boxer Ngwenya

Ik werkte vijf jaar geleden voor de Zuid-Afrikaanse krant The Star. Voor die krant maakte ik destijds een reportage over een mijnhostel. Het was de tijd van xenofobisch geweld en in de mijnhostels leefden veel immigranten. Na veel zeuren en paaien stond de mijneigenaar toe dat fotograaf Boxer Ngwenya en ik een dagje in het hostel mochten rondkijken.

Een mijnhostel is geen goedkoop backpackershotel, maar een complex waar mijnwerkers verblijven, vaak met een stuk of tien mannen op één kamer, ver van huis. De gemiddelde mijn ligt nu eenmaal niet in de stad. En voor het draaiend houden van een mijn heb je erg veel arbeidskrachten nodig. De mijnsector kan dus niet zonder migratie.

Ik had mij van te voren al een niet erg rooskleurige voorstelling gemaakt van het leven in een mijnhostel. Niet alleen had ik er het nodige over gehoord en lijkt het mij niets driekwart van het jaar uitsluitend door mannen te zijn omringd, ook het feit dat de mijneigenaar ons eigenlijk liever buiten de deur had gehouden zei uiteraard wel iets. En toch viel mijn mond alsnog open van verbazing toen ik eenmaal binnen stond. Wat een bende, wat weinig privacy en wat een schrijnend gebrek aan luxe.

Boxer en ik wisten meteen dat foto’s veel meer zouden zeggen dan woorden. Dus richtte ik mij vooral op het afleiden van onze begeleider, zodat mijn fotograaf er af en toe tussenuit kon glippen om ook foto’s te nemen van de nóg minder fraaie plekken dan de route waar wij langs werden gevoerd. Zodoende viel mijn mond nogmaals open toen ik later de foto’s zag.

Arbeidsmigratie verantwoordelijk voor veel van Zuid-Afrika’s problemen
Waarom vertel ik dit? Omdat ik sinds mijn bezoek aan een dit hostel veel beter de jarenlang opgekropte frustratie van mijnwerkers in Zuid-Afrika begrijp, die er de afgelopen zes maanden uitkwam. Met als tragisch dieptepunt natuurlijk de confrontatie met de Zuid-Afrikaanse politie afgelopen augustus, waarbij agenten 34 mijnwerkers doodschoten.

Het probleem van Zuid-Afrika is dat het voor zijn export nadrukkelijk afhankelijk is van de mijnsector. Zonder goud- en diamantmijnen geen Zuid-Afrika, zou je kunnen zeggen. Dat maakt de problemen die via het bloedbad bij de Marikana-mijn aan het licht kwamen des te moeilijker op te lossen.

Het systeem van arbeidsmigratie, noodzakelijk voor het draaiend houden van de mijnen, is verantwoordelijk gesteld voor een hoop problemen in de (recente) geschiedenis van Zuid-Afrika. Aids zou zich er sneller door hebben kunnen verspreiden. De traditie van ontwrichte gezinnen zou er zijn kern in hebben. Net als het enorme aantal verkrachtingen. De hostelwars tussen 1990 en 1994, waarbij duizenden doden vielen, ontstonden er. En de diepe economische ongelijkheid in het land heeft er ook mee te maken.

Ook na de afschaffing van apartheid bleef arbeidsmigratie bestaan
Tijdens apartheid was de arbeidsmigratie van mijnwerkers gedwongen. Terug naar huis reizen, naar vrouw en kinderen, werd door de blanke regering bovendien sterk gelimiteerd. Een misdadig beleid, dat inderdaad zorgde voor een gecompliceerde Zuid-Afrikaanse houding ten opzichte van familie en seks – vooral onder mannen.

Maar ook na afschaffing van gedwongen migratie bleef de migratiecultuur met zijn apartheidsstructuren gewoon bestaan, schreef journaliste Lisa Steyn vorige week in de Zuid-Afrikaanse krant Mail & Guardian. Het aantal (mijn)migranten is sindsdien zelfs gestegen. De vraag is dus of er nog wel echt iets aan te doen valt. Zoals gezegd: mijnen liggen doorgaans niet op dermate adembenemende en praktische plekken dat mijnwerkers er zich graag met hun hele gezin willen vestigen.

Dus blijft er maar één optie over: de hostels een klein beetje opknappen. Wellicht zou dat ten minste een deel van de groeiende frustratie wegnemen. Het zou in ieder geval een begin zijn. En een begin moet worden gemaakt. Want de frustratie van de mijnwerkers zal anders de komende jaren blijven voortbestaan. En dan voorspel ik dat we in de nabije toekomst nog veel ernstiger incidenten zullen zien dan het toch al afschuwelijke bloedbad in Marikana.

Vergelijkbare berichten