Leestip – The New New Deal
Iedereen die wel eens een economieles heeft gevolgd weet wat een land volgens John Maynard Keynes moet doen in tijden van economische neergang. Als er geen vraag in de economie is vanwege een crisis, zoals die in 2008, moet de overheid dit gat opvullen om verder verval te voorkomen, aldus Keynes.
Dit was de gedachte achter het stimuleringspakket waar president Barack Obama in 2009 mee kwam: de zogenoemde American Recovery and Reinvestment Act. De ideeën van Keynes zijn echter al lang niet meer onomstreden. Zeker in de Verenigde Staten, waar de meeste Republikeinen uit principe tegen stimuleringsmaatregelen zijn. De Recovery Act, waar zo’n achthonderd miljard dollar mee gemoeid was, is dan ook een van de meest bekritiseerde initiatieven van Obama van de afgelopen vier jaar.
In The New New Deal, een verwijzing naar de New Deal die president Franklin D. Roosevelt introduceerde tijdens de Grote Depressie, duikt journalist Michael Grunwald de Recovery Act in om te kijken wat de wet nou precies inhield. Grunwald sprak met vierhonderd bronnen, onder wie vicepresident Joe Biden, een aantal ministers en zo ongeveer elke belangrijke adviseur van Obama en mocht bij besprekingen aanwezig zijn.
Grunwald doet wat de media de afgelopen jaren in feite niet hebben gedaan: kijken naar wat de wet nou precies inhield, in plaats van de mislukte projecten die door de Recovery Act werden gefinancierd in de schijnwerpers zetten. Hij legt het probleem uit van de Recovery Act, voor Obama en de Democraten dan. De economische situatie zou een stuk erger zijn geweest zonder de Recovery Act, maar de VS hebben alsnog te kampen met een hoge werkloosheid. In de politiek is ‘ja, het is erg, maar het was erger geweest zonder mij’ geen winnende tactiek. Maar dat is wel een feit. De Recovery Act bevatte onder meer belastingverlagingen, maar ook extra geld voor uitkeringen, allerlei soorten hulp voor de armen, en geld om te voorkomen dat tienduizenden overheidsmedewerkers zouden worden ontslagen.
Grunwald beschrijft ook hoe Obama met de Recovery Act heeft geprobeerd de Amerikaanse infrastructuur te renoveren en nieuwe sectoren in de economie een ‘jump start’ te geven. Dit is een minder directe vorm van ‘stimulus’, aangezien een nieuwe brug of treinverbinding bouwen nu eenmaal langer duurt dan een uitkering uitbetalen, en de uitkomst is ook minder zeker. Een goed voordeel is Solyndra, de producent van zonnepanelen die ondanks geld van de Recovery Act op de fles ging. Het is een van de favoriete mikpunten van tegenstanders van de Recovery Act, die het als bewijs zien dat de hele wet een mislukking was. Maar Grunwald toont ook feilloos aan hoe de prominentste critici van de Recovery Act vaak, als de camera’s niet meer draaiden, hun hand ophielden om voor hun district of hun staat geld binnen te slepen.
Het boek staat bol van de feiten, cijfers en anekdotes over projecten die met geld uit de Recovery Act zijn betaald. Zo worden er tegenwoordig, ondanks de mislukking van Solyndra, veel meer zonnepanelen geproduceerd in de VS. Ook andere industrieën, die potentie hebben maar niet genoeg geld hadden om op gang te komen, hebben profijt gehad van de Recovery Act.
Hoewel de Recovery Act feitelijk misschien een succes was, legt Greenwald ook haarfijn uit waarom er politiek gezien wel degelijk sprake was van een miskleun. In eerste instantie werden er beloftes gedaan door de regering over het effect van de stimulerende maatregelen, maar werd de economische neergang verkeerd ingeschat. Ja, door de Recovery Act zitten enkele miljoenen Amerikanen nu niet zonder werk. Maar de werkloosheid was al veel hoger opgelopen dan het team van Obama had voorspeld. De regering wist vervolgens de Recovery Act niet goed te verkopen, waardoor zelfs Democraten nu als de dood zijn om het woord ‘stimulus’ te gebruiken.
Je kunt een eerlijke discussie voeren of het de taak van de overheid is om de economie te stimuleren. Het is een discussie die waarschijnlijk nooit zal ophouden. Maar wat Grunwald ondubbelzinnig aantoont is dat de meest gehoorde kritiek op de Recovery Act, dat het een mislukking was, simpelweg niet waar is.
