‘Wat zijn de ideologische verschillen tussen het ANC en de oppositiepartij DA?’ ‘Waar staat de DA precies in het politieke spectrum?’ ‘Hoe links is het ANC?’ Het zijn drie typische vragen die ik van mensen buiten Zuid-Afrika krijg. Maar in Zuid-Afrika stelt niemand zich die.
Veel Zuid-Afrikanen zijn uitzonderlijk negatief over het ANC, maar zeggen toch wel degelijk weer op die partij te gaan stemmen. Waarom? Omdat het ANC het land twintig jaar geleden behoedde voor een burgeroorlog. Dat lijkt een wat achterhaalde reden, maar wie erover nadenkt begrijpt het toch wel enigszins.
De oppositie in Zuid-Afrika maakt er in aanloop naar de verkiezingen dit jaar een potje van. Eeuwig zonde dat drie partijen/mensen die tijdens apartheid zo hard hebben gestreden om algemene verkiezingen en een eerlijke democratie mogelijk te maken, nu de kiezer juist het vertrouwen in die zo zwaar bevochten democratie aan het ontnemen zijn.
De nieuwe Zuid-Afrikaanse partij Agang van voormalig Wereldbankbestuurder Ramphela Mamphele bestond nog geen jaar, en is nu alweer ter ziele. Of in ieder geval: zij gaat op in de al langer bestaande, grootste oppositiepartij DA. Dat is een logische keuze, maar toch ook weer niet één geheel zonder electoraal risico.
Een fijne lach is een machtig wapen in de politiek. Beste voorbeeld is Nelson Mandela. Maar het ANC is het lachen sinds Mandela verleerd. De partij wordt echter niet afgestraft omdat de oppositie al even verbeten en humorloos is.
Populist Julius Malema lanceerde afgelopen weekend in Zuid-Afrika zijn partij EFF. De kans dat hij de verkiezingen wint, is uitgesloten. Maar hoe groot zijn aanhang bij de verkiezingen volgend jaar zal zijn, is desalniettemin interessant – en gevaarlijk. Als hij ‘slechts’ 10 procent van de stemmen zou winnen, kan hij Zuid-Afrika al in een politieke patstelling brengen.
Als Nelson Mandela een week of twee geleden was overleden, had hij zich nu al zeker drie keer omgedraaid in zijn graf. Want hij (en zijn familie) is de laatste tijd onderwerp van nogal wat schandalen en ruzies.
Wie is overtuigender: de winnaar van een voetbalwedstrijd die stelt dat het verlies van de tegenpartij wellicht deels te wijten was aan het slechte veld, of de verliezer die eindeloos blijft klagen over de slechte grasmat en daar zijn verlies aan ophangt?
‘Je herkent me?’ vraagt de bewaker voor mijn parkeergarage in Johannesburg ongelovig als ik hem heb begroet en heb gevraagd waar hij de afgelopen dagen was. De parkeerwachter toont zijn breedste grijns, terwijl hij voorzichtig door het zij-raampje van mijn auto gluurt. ‘Ik was een paar dagen vrij,’ zegt hij. ‘Maar je herkent me dus?’
‘Hoe reageer jij normaal gesproken als een gesprek een racistische wending neemt?’ vraagt Carlos als we om acht uur ’s ochtends in de auto naar Durban zitten. We zijn die ochtend opgestaan in Rustenburg. Carlos is een bevriende voetbalverslaggever met wie ik door Zuid-Afrika reis tijdens de Afrika Cup.
