Verkiezingen 2014: geen excuses

Schokkender dan de inhoud van het ‘Nkandla-rapport’ was misschien nog wel de snelheid waarmee de bevindingen van dat corruptieonderzoek in Zuid-Afrika de afgelopen dagen weer uit de media verdwenen.

Opvallend, want het stond er toch echt zwart op wit: het bestuur van Zuid-Afrika, en niet in de laatste plaats de president van het land, Jacob Zuma, is door en door corrupt.

Natuurlijk was het het nieuws van de dag donderdag, de dag na de presentatie van de bevindingen. Die waren dan ook niet mals. ‘A licence to loot’, kopte een krant, met als lange onderkop:

‘Improper behaviour, ethical violations, procedural failings, maladministration, improper benefits, excessive expenditure, political interference… The 12 damning questions that got a ‘yes’ from Madonsela.’

Rapport: Zuma is niet geschikt om een land te leiden
Thuli Madonsela is de vrouw die het onderzoek naar de bestedingen rond de verbouw van het huis van Zuma leidde. Een verbouwing die 256 miljoen rand kostte, zo’n 20 miljoen euro. De bedoeling van de verbouwing was dat het huis van de president beter beveiligd zou zijn. Het eindigde met de aanleg van onder meer een amfitheater, veeschuren en een privézwembad.

Op kosten van de belastingbetaler.

Een dag lang ging het nergens anders over in de media. En terecht. Madonsela stelde dat meerdere mensen binnen de regering willens en wetens corrupt waren, dat de president een deel van het geld moest terugbetalen, en dat haar rapport aantoont dat Zuma simpelweg niet in staat is een land te leiden, niet in staat in de verlokkingen van de staatskas te weerstaan – al dan niet bewust.

Maar vrijdag ebde het nieuws al weer weg. Het ANC probeerde het onderzoek uiteraard in diskrediet te brengen. In het weekend ging men alweer over tot de orde van de dag.

Bevestiging van wat iedereen al wist
Zuma reageerde niet, zoals hij nooit ergens op reageert, liet wat woordvoerders het vuile werk opknappen, deelde de dag van de rapportpublicatie ergens een prijs uit aan de ondernemer van het jaar en zal deze week gewoon weer campagne voeren voor zijn herverkiezing op 7 mei.

Dat het nieuws zo snel wegebde had vooral van doen met het feit dat het slechts nieuw bewijs was voor wat iedereen al wist. Niemand in Zuid-Afrika twijfelde er aan dat Zuma en zijn regering corrupt zijn, corrupter dan welke eerdere regering in Zuid-Afrika ooit. Het nieuws schokte de natie niet. Het was slechts een bevestiging.

Dat maakt dat de stellingen al lang voor de publicatie waren ingenomen. Wie voor Zuma is, ziet het rapport als een onderdeel van een campagne om de president zwart te maken. Wie tegen Zuma is, had het rapport daar niet voor nodig. Zuma had voordat hij president werd al 700 corruptie-aanklachten tegen zich lopen. Feitelijk niets nieuws onder de zon dus.

Geen excuses
Wat daarom pijnlijker is, is de non-reactie op het rapport. Zuma blijft gewoon zitten, bood geen excuses aan, zei niet of en hoeveel hij van de gestolen miljoenen gaat terugstorten.

In elke werkelijke democratie – dat wil zeggen: een land waar democratische principes werkelijk worden gevoeld – zou een president na zo’n rapport aftreden. Hij zou excuses maken, misschien zeggen dat hij er geen weet van had, maar weten dat hij nu eenmaal eindverantwoordelijk is – en zijn spullen pakken.

Dat gebeurde niet. Het belooft niet veel goeds. Want dictatoriaal leiderschap begint met de onwil fouten toe te geven. Dictators hebben nooit ergens spijt van. Omdat ze denken boven de wet te staan.