Updates over ‘de situatie van Mandela’

Nelson Mandela ligt al twee weken in het ziekenhuis. ‘Dat moet een drukke tijd zijn voor jou als journalist,’ zeiden veel mensen recent tegen me. Maar dat valt tegen.

Het is vooral een drukke tijd voor televisie- en radiojournalisten. Zij kunnen elke dag een ‘update’ geven over de situatie van de oud-president. Voor een krantenjournalist als ik is dat minder eenvoudig.

Want er komt weinig nieuws over de ‘situatie van Mandela’ naar buiten. Een korte update op de radio (‘het gaat nog steeds slecht met hem, maar zijn toestand is stabiel’), kan nog wel. En ook een korte stand-up op het journaal voor het ziekenhuis is nog wel te doen. Maar een krantenartikel waarin je vertelt dat er in feitelijk niets te vertellen is, dat doet grotesk aan.

Het enige wat je dan eigenlijk nog kunt doen, is een reportage maken over de journalistiek zelf, hoe journalisten wanhopig zoeken naar een verhaal dat in feite niet bestaat, zoals mijn collega Elles van Gelder heel mooi deed voor NRC Handelsblad. Maar ook dat kun je toch echt maar één keer doen.

Een krantenartikel moet daadwerkelijk iets toevoegen
Ik had dan ook al snel met mijn redactie afgesproken dat we na mijn eerste artikel (ik interviewde de man die Mandela begeleidde tijdens het uitbrengen van zijn allereerste democratische stem ooit, in 1994) mij stil te houden over de ‘situatie rond Mandela’. Tot er weer écht nieuws zou zijn. Dat wil zeggen: als bekend wordt dat hij werkelijk is overleden, of dat hij is ontslagen uit het ziekenhuis.

Ik ben blij dat we die keus hebben gemaakt. Ik vind dat een nieuwsbericht, zeker in de krant, iets moet toevoegen, moet verdiepen. Anders is het slechts papiervulling. En wie zit daarop te wachten? Het is vooral deze papiervulling (want die komt vaak voor), durf ik te beweren, die maakt dat kranten minder goed worden gelezen. Voor korte updates hebben we de tv, radio en internet. De krant moet daar weg van blijven.

Ik was het dan ook maar deels eens met Trouw-columnist Willem Pekelder, die vorige week schreef dat media ‘Mandela met rust zouden moeten laten.’ De tv niet, lijkt me. En ik heb juist het gevoel dat de media het heel aardig en beschaafd doen. Ja, de camera’s staan in rijen opgesteld voor het ziekenhuis waar Mandela verblijft, maar daar heeft de man binnen (en zijn bezoekende familie) toch weinig last van.

Bovendien willen mensen in het geval van Mandela nu eenmaal graag om de zoveel tijd horen dat er nog niets is veranderd. Ik ook, dat geef ik eerlijk toe. En de tv leent zich daar prima voor.

‘Mandela is oud, alles is mogelijk’
Al ben ik het met Pekelder eens dat veel van die korte items uiteindelijk weinig toevoegen. Pekelder schreef vorige week maandag:

De verslaggever ter plaatse interviewde maar wat passanten. “Hij zal overleven. Hij is heel sterk”, zei een zwarte man. “Iedereen houdt van Mandela, dus hij zal nog lang leven”, hoopte een zwarte vrouw. Een derde voorbijganger droeg de apartheidsbestrijder op “snel beter” te worden.

En ja, de beschrijving van een item op het NOS-journaal over Mandela werkte inderdaad op de lachspieren. Pekelder schreef:

Je ziet de worsteling: wat moeten we in hemelsnaam nú weer zeggen? Maandagavond maakte Journaal-lezer Rob Trip ‘bekend’ dat Mandela’s toestand “nog steeds ernstig maar stabiel” was. “De Zuid-Afrikanen en de pers hebben het moeilijk omdat ze zo weinig informatie krijgen”, voegde hij er ontstemd aan toe. Toch maar even naar Afrika-correspondent Kees Broere. Die op zijn beurt meldde dat er over ”s werelds beroemdste patiënt’ heel weinig naar buiten kwam. Dan de straat maar weer op, inwoners spreken. “We kunnen nooit met zekerheid zeggen of iemand zal leven of sterven”, filosofeerde een passerende arts. “Mandela is oud, alles is mogelijk.” Broere wist genoeg: “Niemand weet wanneer een einde zal komen aan het leven van deze zo integere man.” Trip rondde het item af met de boodschap dat Winnie Mandela bij haar ex-man langs was geweest.

Open deuren, niet spannend nee. Ik ben inderdaad blij dat ik zulke items niet hoef te maken. Maar tegelijkertijd ben ik wel blij dat anderen dat doen, zodat ik ze op tv kan zien. Ook al voegen ze niet echt iets toe.