|

Het uitzichtloze drama van de Braziliaanse Guarani-Kaiowá

Katy Sherriff is sinds oktober freelance correspondent in São Paulo, Brazilië. Zij werkt onder andere voor VPRO en BNR Radio. Sherriff blogt op haar site Bureau Brazilië. Op Twitter is zij @katysherriff. Onderstaand blog verscheen eerder op Bureau Brazilië.

Terwijl de reguliere Braziliaanse media vooral berichten over de grote corruptiezaak Mensalão (‘dikke maandelijkse toelage’, waarbij nu al een ongehoord groot aantal bankiers, zakenmensen en ex-politici is veroordeeld) of over de strijd tussen Serra en Haddad (de kandidaten voor het burgemeesterschap, zondag stemmen de Paulistanen in een tweede ronde), zoemt het de laatste weken op internet en social media over een voorgenomen massale zelfmoordactie door Guarani-Kaiowá-indianen (“mensen uit het woud”), op de grens met Paraguay in de deelstaat Mato Grosso do Sul.

Massale zelfmoordactie

De indianen zouden hun situatie zó uitzichtloos vinden, dat ze zouden hebben besloten om er samen een eind aan te maken. Ineens kwam er weer een beetje aandacht voor de schrijnende situatie van deze inheemse bevolking. Van hun land verjaagd door grootgrondbezitters weten ze van ellende niet meer hoe ze het hoofd boven water moeten houden. Ook al is hun grond jaren geleden al door de federale overheid als reservaat aangewezen, er werd weinig ondernomen om de grootgrondbezitters van hun land te krijgen.

De Guarani-Kaiowá proberen al jaren door landbezettingen de grond terug te krijgen waar hun voorouders liggen begraven. Maar ze worden steeds weer met geweld verjaagd door de boeren en ingehuurde bendes. Tientallen indianen zijn in de laatste jaren vermoord. Zoals bovenstaande Chief Marcos Veron in 2003. Tijdens een landbezetting in elkaar geslagen en twee dagen later overleden. De laatste bezetting begon vorig jaar november en de spanning neemt daar de laatste maanden weer ontzettend toe.

Zwarte zakdoek

In augustus kwam er een video naar buiten van een boer met de bijnaam ‘Lenço Preto’, (zwarte zakdoek), die de oorlog verklaarde aan die lastige indianen (zie film hieronder in Portugees).
http://youtu.be/1tvfASuar4M

Noodkreet

Door de aanhoudende dreigementen, en omdat deze indianen bijna geen hulp van buiten ontvangen, stuurden de Guarani-Kaiowá begin deze maand een brief de wereld in. Alleen de vertaling vanuit hun prachtige taal Guarani was niet helemaal goed: de indianen gaan helemaal niet massaal zelfmoord plegen. (Dat is per ongeluk zo geïnterpreteerd- en misschien niet gek, want het zelfmoordcijfer onder deze indianen is al jarenlang absurd hoog.)

De brief was een noodkreet, om de buitenwereld te laten weten dat ze er nog zijn, dat ze continu worden bedreigd, dat ze bijna geen eten hebben, geen kleding, helemaal niets, maar dat ze zich niet weer van hun heilige gronden laten verjagen. Desnoods totdat de dood er op volgt. “Maar dan zijn wel de grootgrondbezitters daar schuldig aan”, vertelt de leider van de Guarani in Puelito Kue in onderstaande video (in een mix van Guaraní en Portugees-Portugese ondertiteling)

Dit is een Verweggistan-verhaal, zelfs al voor Brazilianen hier in São Paulo, maar het is exemplarisch voor de landconflicten die er in Brazilië (en Latijns-Amerika) spelen terwijl het land opstoomt in de vaart der volkeren. “Soja-productie aankomend seizoen waarschijnlijk de grootste ter wereld”, kopte de krant Económico die op 26 oktober op mijn deurmat viel. Nederland is met de Rotterdamse haven na China de grootste afnemer van Braziliaanse soja. Er is inmiddels een soja-keurmerk voor duurzame soja (RTRS) maar daar plaatsen veel milieu- en sociale organisaties vraagtekens bij.

Pijl en boog

De vraag naar suikerriet voor bio-ethanol neemt in Brazilië (steeds meer auto’s, waarvan meer dan de helft op ethanol rijdt) en wereldwijd toe. (Wel begint gelukkig steeds meer door te dringen dat die ethanol helemaal niet zo duurzaam is als men een paar jaar terug nog dacht.) En juist die twee agrarische producten, plus de veehouderij, breiden steeds meer uit in staten als Mato Grosso do Sul. En bedreigen dus de leefomgeving van de inheemse bevolking, die niet meer dan palen en pijl en boog heeft om zich te verdedigen.

Dit verhaal wil ik vertellen en ik probeer opdrachtgevers te vinden die mij willen helpen om naar dit gebied af te reizen. Vragen die ik zal krijgen: wat is de link met Nederland? Is er een Nederlandse spreker ter plaatse? Hoeveel moet dat gaan kosten?- Mits er überhaupt al interesse is voor zo’n Verweggistan-verhaal. Ik hou jullie op de hoogte of het lukt.

Update:

Op 26 oktober kwam het bericht naar buiten dat een inheemse vrouw, op weg van de landbezetting naar een dorp, onderweg is verkracht door acht mannen op een boerderij. Ze stelden haar vragen over de landbezetting. Inmiddels worden er op Facebook allemaal acties aangekondigd om te protesteren tegen de situatie van de Guarani-Kaiowá. In alle grote en middelgrote steden van Brazilie worden de aankomende weken protesten georganiseerd en op Facebook veranderen Brazilianen uit solidariteit met deze bevolking hun achternaam in ‘Guarani-Kaiowá’. Een online petitie kan ondertekend worden, die zal later aan president Dilma Rousseff worden aangeboden.

Vergelijkbare berichten