Tahrir is helemaal zo’n vrij plein niet

De komende tijd schrijft journalist en fotografe Ester Meerman vanuit Egypte voor De Buitenlandredactie. Over de presidentsverkiezingen, haar belevenissen en werk in Caïro. Zij blogt al in het Engels op Stories from Cairo. Volg haar op Twitter: @estermeerman.

Het Tahrir-plein in Cairo is het symbool geworden van de Egyptische revolutie. Het staat in de media bekend als lokale vrijplaats, waar alles gezegd mag worden en iedereen hand in hand voor de vrijheid van het land staat, ongeacht geloofsovertuiging of politieke voorkeur. Maar voor vrouwen is een rondje over Tahrir inmiddels een hachelijke onderneming geworden. Seksuele intimidatie, aanranding en soms zelfs verkrachting zijn er aan de orde van de dag.

Afgelopen dinsdag werd een Deense journaliste op het plein aangevallen door een grote groep mannen. Haar kleren werden van haar lichaam gerukt en ze werd door tientallen handen betast en gepenetreerd. Het duurde ruim een half uur voordat omstanders haar wisten te redden.

In de verontwaardiging die dit voorval, en vergelijkbare incidenten in de dagen ervoor, opriep werd besloten op vrijdagavond een grote demonstratie tegen seksuele intimidatie te houden op het plein. Het protest was nog geen half uur bezig toen het door een horde mannen ruw werd verstoord. Het incident riep herinneringen op aan afgelopen maart, toen een protestmars op Internationale Vrouwendag werd aangevallen zodra de groep vrouwen op Tahrir aankwam.

Egypte heeft een beruchte reputatie als het op seksueel geweld aankomt. Volgens een studie uit 2008, uitgevoerd door het Egyptian Center for Women’s Rights, wordt 60% van de Egyptische vrouwen en 98% van de buitenlandse vrouwen dagelijks seksueel geïntimideerd in Egypte.

De organisatie waarschuwt dat dit schadelijk is voor het toerisme en tot miljoenenverliezen zou kunnen leiden. 14% van de buitenlandse vrouwen die in Egypte geweest zijn zegt niet terug te komen vanwege seksuele intimidatie en hun vrienden een vakantie naar het land af te raden. Ik woon hier, uit vrije wil, maar zelfs ik raad mijn vriendinnen af naar Egypte te komen.

Lara Logan

Het bekendste incident is dat van CBS-verslaggeefster Lara Logan, die op 11 februari 2011, de avond dat het hele plein in feeststemming was omdat Mubarak net was afgetreden, door tientallen mannen werd gemolesteerd en verkracht. Een ander geval dat veel aandacht genereerde was dat van Egyptische journaliste Mona Eltahawy, die notabene door de Egyptische politie werd aangevallen en aangerand. (Eltahawy schreef onlangs nog een vlammend artikel over de haat tegen vrouwen in het Midden-Oosten)

Eind november stuurde de mediaorganisatie Verslaggevers Zonder Grenzen een negatief advies uit naar internationale media voor het sturen van vrouwelijke verslaggevers naar Egypte. Directe aanleiding voor het advies was de verkrachting van een Franse journaliste.

Kogelvrij vest

Een bevriende fotojournaliste loopt tegenwoordig in een kogelvrij vest rond. ‘Dan kunnen ze in ieder geval niet aan mijn borsten zitten.’ Een andere fotografe gaat het plein niet meer op zonder mannelijke bodyguards, wat haar werk hindert. ‘Mijn camera pakken en het plein op rennen is er niet meer bij, ik moet eerst zorgen dat er iemand is die mee kan. Soms heb ik dan het nieuwsmoment al gemist.’

Ook voor een andere vriend, eindredacteur bij een groot persbureau, levert seksuele intimidatie op het plein de nodige problemen met nieuwsgaring op. ‘Ik wil mijn collega’s niet in gevaar brengen. Al onze verslaggevers zijn vrouwen, die durven nauwelijks het plein nog op.’

De organisatoren van de protestmars laten zich door de aanval in ieder geval niet uit het veld slaan, zo laat Sally Zohney, een van de organisatoren van de demonstratie, weten in een email. ‘We zullen terugslaan met een groter protest, met meer bescherming, en desnoods met wapens. Dit is onaanvaardbaar, en ik heb er meer dan genoeg van. Egypte is ook mijn land, deze revolutie is ook mijn revolutie en ik moet zonder gevaar kunnen gaan en staan waar ik wil.’